Σελίδες


Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2015

Χριστουγεννιάτικο δέντρο - Ένα βυζαντινό έθιμο.

Το Χριστουγεννιάτικο δένδρο και μάλιστα ως μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης», όχι μόνο δεν απαγορευόταν στο Βυζάντιο αλλά αντιθέτως κατά την εορτή των Χριστουγέννων «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα επίλεκτο Βασιλικό Καβαλλαρικό (Ιπποτικό) Τάγμα της βυζαντινής ανακτορικής φρουράς το οποίο – μεταξύ άλλων - συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και της τελετής των Χριστουγέννων - ήταν εκείνο της «Εταιρείας», το οποίο διαιρείτο σε «Μικρή», «Μεσαία» και «Μεγάλη Εταιρεία».

Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοι!!!... (π.χ. εθνικοί, ειδωλολάτρες, μουσουλμάνοι κλπ).
Την «Μεσαία Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόδοξοι ή/και αλλοεθνείς Χριστιανοί (π.χ. Σκανδιναυοί, Γερμανοί, Ρώσοι, Άγγλοι κλπ).
Την «Μεγάλη Εταιρεία» την αποτελούσαν «Ρωμαίοι», δηλ. Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμιοί).

Πιο πιθανό είναι επομένως να ήταν οι αλλοεθνείς/αλλογενείς Ιππότες της Μεσαίας Εταιρείας εκείνοι που μεταλαμπάδευσαν το έθιμο της «Ειρεσιώνης» (το οποίο μετεξελίχθηκε στους «Βυζαντινούς στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και ανθέων εποχής») στις αλλόδοξες Χριστιανικές χώρες από τις οποίες κατάγονταν.

Πάντως η ανάμνηση του βυζαντινού Χριστουγεννιάτικου στολισμού με στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα επιβίωσε στα Πρωτοχρονιάτικα κάλανδα: «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΙΑ…»

Δεν γνωρίζω εάν π.χ. στις Σκανδιναυικές χώρες φύονται δενδρολίβανα, αλλά τα κλαδιά του ελάτου που μοιάζουν πολύ με εκείνα του δενδρολίβανου θα μπορούσαν ίσως να αποτελούν το πιο πρόσφορο υποκατάστατό του που διαδόθηκε ευρέως στη Δύση και παρέμεινε μέχρι τις ημέρες μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και η φάτνη η οποία τοποθετείται στην βάση του Χριστουγεννιάτικου δένδρου αποτελεί επίσης ελληνικό έθιμο από την εποχή του Βυζαντίου:

«Οι Βυζαντινοί κατά την ημέραν των Χριστουγέννων…εσχημάτιζον σπήλαιον και εν αυτώ ετοποθέτουν στρωμνήν εφ’ ής ετοποθέτουν παίδα, τον Ιησούν παριστάνοντα…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 151).

Ομοίως και τα κάλανδα:

«…Οι Βυζαντινόπαιδες, περιερχόμενοι τας οικίας, από βαθείας πρωίας μέχρι δείλης οψίας, μετά αυλών και συρίγγων έλεγον τα κάλανδα…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152).

Περί των καλανδιστών κατά τα Χριστούγεννα κατά τον ΙΒ΄ αι. μαρτυρεί και ο Ι. Τζέτζης γράφων:
«…Και όσοι κατ’ αρχίμηνον την Ιανουαρίου και τη Χριστού γεννήσει δε και Φώτων ημέρα, οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες μετά ωδών και επωδών και λόγους εγκωμίων…».

πηγή

Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2015

Χόρεψε Ελληνικά και διώξε το άγχος μακριά!

Μπορεί η συμμετοχή μας στον "κύκλο" του ελληνικού χορού να διώξει το άγχος και να νιώσουμε άλλοι άνθρωποι;

 

Ναι, η συμμετοχή σε ελληνικό χορό είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες και όλους τους σωματότυπους, αφού όλοι χωράνε στον κύκλο του χορού εξηγεί η δασκάλα παραδοσιακών χορών κ. Μαρία Μπουγιέση

 

Είναι γενικά αποδεκτό και γνωστό πως τα επίπεδα του άγχους αλλά και της κατάθλιψης τα τελευταία χρόνια αυξάνονται συνεχώς τόσο σε νέα όσο και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα. Ο τρόπος ζωής, τα οικονομικά προβλήματα, η έλλειψη αληθινών σχέσεων μπορεί να είναι κάποιες από τις αιτίες. Τι κάνουμε όμως γι αυτό, πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε και ποιες λύσεις μπορούμε να δώσουμε;

 

Ένας υγιεινός τρόπος ζωής, με κάποια μορφή άσκησης της αρεσκείας του καθ’ ενός και κατάλληλη διατροφή, μπορεί να είναι μία από τις λύσεις. Η συμμετοχή σε μαθήματα ελληνικού παραδοσιακού χορού μπορεί να αποτελέσει ταυτόχρονα μία από τις καλύτερες μορφές άσκησης, έναν τρόπο ψυχαγωγίας, εκτόνωσης και κοινωνικοποίησης, με το άτομο να γίνεται μέλος μιας ομάδας, χαρακτηριστικό που ίσως έχουμε μεγάλη ανάγκη στις μέρες μας.

 

Όταν κάποιος μπαίνει σε έναν κύκλο χορού και πιάνεται με το διπλανό του, σε συνδυασμό με το ότι προσπαθεί να μάθει καινούριες κινήσεις και να συντονιστεί με τους συγχορευτές του, αδειάζει το μυαλό του από τα προβλήματα της καθημερινότητας και φεύγει ‘άλλος άνθρωπος’, όπως χαρακτηριστικά λένε οι ίδιοι οι συμμετέχοντες.

 

Από δύο πρόσφατες εργασίες που πραγματοποίησα σε συνεργασία με την κα. Ζήση-επίκουρη καθηγήτρια στο ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και με την κα. Hokelman καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μαγδεβούργου-Γερμανία, τόσο σε γερμανούς όσο και σε Έλληνες, φάνηκε πως τα επίπεδα του άγχους που ένιωθαν τα άτομα μετά το τέλος του μαθήματος ελληνικού χορού, είχαν εκπληκτικά μειωθεί σε σχέση με το άγχος που ένιωθαν πριν την έναρξη του μαθήματος.

 

Έτσι η αντιμετώπιση του άγχους της καθημερινότητας, μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά και στη δημιουργία του άγχους που νιώθουμε γενικά στη ζωή μας. Άλλωστε, άτομα με υψηλότερα επίπεδα άγχους φαίνεται να αντιμετωπίζουν καταστάσεις τις καθημερινότητας με μεγαλύτερη δυσκολία.

 

Η συμμετοχή σε ελληνικό χορό αποτελεί μία εναλλακτική μορφή άσκησης,  με μεγάλη μουσικοκινητική ποικιλία, κατάλληλη για όλες τις ηλικίες και όλους τους σωματότυπους, αφού όλοι χωράνε στον κύκλο του χορού. Το αντικείμενο του ελληνικού χορού μπορεί να αποτελέσει ένα δυνατό εργαλείο στα χέρια όσων έχουν τη γνώση να το χρησιμοποιήσουν.

 

Προσωπικά στοχεύω στη διδασκαλία του ελληνικού χορού προσεγγίζοντας τον κάθε ασκούμενο ανάλογα με τις ανάγκες του και μέσα από κατάλληλα διαμορφωμένα προγράμματα να οδηγηθεί στη βελτίωση παραμέτρων ψυχικής και σωματικής υγείας. Πιστεύω πως ο δάσκαλος παίζει το μεγαλύτερο ρόλο για τα θετικά αποτελέσματα του μαθήματος. Έτσι λοιπόν, μέσα από την υπεύθυνη διδασκαλία ελληνικών χορών και κλέβοντας την έκφραση από την αμερικάνικη ένωση γεροντολογίας, μπορούμε "να δώσουμε ζωή στα χρόνια μας και όχι μόνο χρόνια στη ζωή μας"

 

 

Πηγή: vita.gr, κείμενο: Μαρία Μπουγιέση καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής με ειδίκότητα στον ελληνικό παραδοσιακό χορό

 






















Σάββατο 1 Αυγούστου 2015

Ο Παναγιές του Ελύτη




Λίγο για μια στιγμή να παίξεις πάνω στην κιθάρα σου  

Ε, ε, Χρυσομαλλούσα   ε, ε, Χρυσοσκαλίτισσα

Να ξεπετιέται πάλι το βουνό με τ’ άσπρο σπίτι στην πλαγιά

τ’ άλογο με τα δύο φτερά  και η άγρια φράουλα της θάλασσας 
 





Λάμπουσα και Κανάλα μου και Παραπόρτιανή μου

θα δεις την πράσινη ψαρόβαρκα σκαμπανεβάζοντας να χάνεται

μέσα στ’ αραποσίτια

τον Μήτσο με τις τρίχες και με τ’ αλυσιδάκι στο λαιμό






Ε, Παναγιά Τα Μάγκανα ε, Παναγιά Τόσο Νερό

Να βλαστημάει και ν’ ανεβάζει ανίδεος μες στα δίχτυα του

τέσσερα – πέντε αρχαία ελληνικά

το τέλλεσθε και το νηυσί, το μέλεα και το κρίναι σα

Καρυστιανή κι Ακλειδιανή Δαφνιώτισσα κι Αργιώτισσα

Που μια στιγμή τα παίζεις πάνω στην κιθάρα σου

κι απ’ τ’ αναμμένο πέλαγο αντικρύ σου ακούς
 



Έι, Κρουσταλλένια, έι Δροσιανή  έι Παναγιά του Νίκους

Να σχίζεται στα δύο τ’ ουρανού το καταπέτασμα

κι ένας παμπάλαιος έφηβος απαράλλαχτος εσύ

να κατεβαίνει- κοίτα:

Στα κύματα μ’ ένα καμάκι ορθός και στους αφρούς να πλέει

Σπηλιώτισσα και Μερσινιά και Θαλασσίστρα μου έι!

 (Ο. Ελύτης, Ο μικρός ναυτίλος)

πηγή 

Τρίτη 21 Απριλίου 2015

Ο Άη Γιώργης και ο Δράκοντας.


Η Σκύρος και ο προστάτης της Άγιος Γεώργιος

__ Ο ΑΓΙΟΣ
Ο Άγιος Γεώργιος τροπαιοφόρος και μεγαλομάρτης, όμορφος και περήφανος, πάνω στο πολεμικό του άτι. Προστάτης των αδυνάτων και των κατατρεγμένων, τιμωρός των δυνατών και των καταπιεστών ενσαρκώνει όλα τα ιδανικά της ελληνικής φυλής από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Με πολλά στοιχεία από τους ήρωες και τους ημίθεους της αρχαιότητας πάντα ήταν αντικείμενο λατρείας, κι έτσι έγινε ο πιο τραγουδισμένος άγιος. Η αντρειοσύνη και η λεβεντιά του έγινε πάνω στα ελληνικά λάβαρα σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία. Για τους Σκυριανούς είναι ο προστάτης Άγιος του νησιού. Σε αυτόν αποδίδονται πολλά θαύματα καθώς και η σωτηρία του νησιού από πολλούς κινδύνους.




___________Ο ΘΡΥΛΟΣ
Τα κύματα κάποτε, την εποχή που το Βυζάντιο μαστιζόταν από την διένεξη μεταξύ εικονολατρών και εικονομάχων, έβγαλαν στις ακτές της Σκύρου την θαυματουργή εικόνα του Αι-Γιώργη. Σύμφωνα με τον θρύλο η εικόνα γλύτωσε την καταστροφή από τους εικονομάχους και διάλεξε αυτό εδώ το νησί να γίνει ο πολιούχος και προστάτης του.
___________Η ΕΙΚΟΝΑ
 Σε πολύ λεπτό ασημένιο φύλλο  έχει απεικονιστεί η μορφή του Αγίου, όρθιος χωρίς άλογο, και γύρω τα θαύματά του. Το φύλλο είναι απλωμένο σε ξύλο που έχει σχήμα σταυρού και μοιάζει με σημαία. Το πρόσωπο του Αγίου από την πολυκαιρία έχει μαυρίσει και για αυτό από τους Σκυριανούς ονομάζεται «Αράπης». Στο μοναστήρι υπάρχει και δεύτερη εικόνα του Αγίου καβάλα στο άλογο.
__________Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ
ΟΙ ΚΤΗΤΟΡΕΣ

Τον χειμώνα του 958 κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Νικηφόρου Φωκά  να ανακαταλάβει την Κρήτη από τους Άραβες ,λόγω σφοδρής τρικυμίας, ο βυζαντινός στόλος αναγκάστηκε να καταφύγει στην Σκύρο για να προφυλαχθεί.
Μαζί με τον αυτοκράτορα ήταν και ο Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης στον οποίο ο αυτοκράτορας υποσχέθηκε ότι αν νικήσει τους Σαρακηνούς θα του δωρίσει μέρος της Σκύρου για να κτίσει μοναστήρι. Ο Όσιος έμεινε στην Σκύρο, σε σπηλιά, ΒΑ του κάστρου, που σήμερα είναι κτισμένο εκκλησάκι στο όνομά του.
Ο Φωκάς νίκησε και κράτησε την υπόσχεσή του. Ο ναός περατώθηκε το  963,τον δώρισε στον Αθανάσιο και προίκισε το μοναστήρι με κτήμα στον Κάμπο, στο σημερινό Μετόχι, κτήμα στην θέση Παλιάμπελα όπου σύμφωνα με την παράδοση ήταν αμπέλι του ναού του θεού Διόνυσου και βοσκότοπους στον Κόχυλα.
Αργότερα ο Αθανάσιος ίδρυσε την Μονή Λαύρας στο Άγιο Όρος και ο Φωκάς την προίκισε με τα κτήματα της μονής του Αι-Γιώργη.
Μετά την δολοφονία του Φωκά ,ο Ιωάννης Τσιμισκής βοήθησε στην ολοκλήρωση των έργων της μονής.
____________ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται δεξιά του καμπαναριού η μονή άρχισε να κτίζεται από τα θεμέλια από το Ιούλιο του 1599 και τέλειωσε τον Σεπτέμβριο του 1602 με φροντίδα και έξοδα του μοναχού Σωσίπατρου. Οι λόγοι που απέβαλαν την ανακατασκευή του ναού δεν είναι γνωστοί. Σε άλλη  επιγραφή φαίνεται ότι ο ναός ανακαινίστηκε το 1734 με την συνδρομή και έξοδα του Δανιήλ από την Άνδρο.
ΜΕΤΟΧΙ
Το 1447 με απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου η μονή υπήχθη στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους και έως σήμερα αποτελεί μετόχι της.
Η μεγαλύτερη και λαμπρότερη γιορτή για τους Σκυριανούς.
Την παραμονή με την συμμετοχή όλων των κατοίκων του νησιού γινόταν Εσπερινός στο Μετόχι. Μετά τον Εσπερινό επέστρεφαν στην μονή με επικεφαλής την καταστόλιστη εικόνα. Τοποθετείτο σε πιθάρι στην αυλή της μονής το οποίο περιείχε κρασί το οποίο στο τέλος μοιραζόταν σαν αγίασμα. Την νύχτα γινόταν αγρυπνία όπου οι Σκυριανές συνήθιζαν να ψάλουν το τραγούδι του Αι-Γιώργη.
Ανήμερα γινόταν η λιτάνευση της εικόνας μέσα στην πόλη και στο τέλος επέστρεφε στο μοναστήρι.
Σήμερα λόγω των ζημιών, εξαιτίας του σεισμού η επίσκεψη στην μονή δεν μπορεί να γίνει και έτσι ο εορτασμός έχει χάσει μεγάλο μέρος από την παλιά λαμπρότητά .
                        

  Το τραγούδι
   Άγιε μου Γιώργη Σκυριανέ αφέντη καβαλάρη
Αρματωμένε με σταυρό και με χρυσό κοντάρι…
ελθέ και έλα στον τόπο μας και σε βαθύ λιβάδι,
γιατί υπάρχει ένα θεριό, ένα άγριο λιοντάρι,
που για τροφή του δίνουμε άνθρωπο να δειπνήσει
για να αφήσει το νερό,τη χώρα να δροσίσει
 τον κλήρον είχον και έριπταν και σ’ όποιον είχε πέσει.
Έστελνε το παιδάκι του, του λιονταριού πεσκέσι.
Μα ο κλήρος τότε έπεσε σε μια βασιλοπούλα
Όπου την είχε ο βασιλιάς μιαν και μοναχούλα.
Ο βασιλιάς σαν τα’ άκουσε τούτο το λόγο λέει:
Όλος το βιός μου πάρτε το μόν’ το παιδί μου αφήστε
Και ο λαός εφώναξε : για να ζήσει η βασιλεία
Το έργον να εκτελεστεί χωρίς αργοπορία.
-Ντύστε το παιδάκι μου μ’ ολόχρυσο στεφάνι
Και στείλτε το του λιονταριού πεσκέσι να το κάνει.

Στον τόπο όταν έφτασαν την άφησαν μονάχη
Χωρίς καμμιάν απαντοχή  κι άλλη ελπίδα ν’άχει.

Γυρίζει ανατολικά ,μονάχη γονατίζει
Με δάκρυα εις τον Θεόν και τους οφθαλμούς αρχίζει:

Σ΄εσέ προσπίπτω ποιητά παντός και λυτρωσέ με
Κ’ από το άγριο θεριό στείλε λευτερωσέ με

Ως που να πει το λόγο της , σαν αστραπή εφάνη
Ένας ξανθός και όμορφος στ’ άλογο καβαλάρης.

Δεν είχεν άρματα πολλά , μόνο σταυρό κοντάρι
Σιμώνει και τη χαιρετά, τη βλέπει δακρυσμένη.

Πες μου κόρη μ’ τον πόνο σου  και πως είσαι μονάχη;
-Θύμα θα γένω του θεριού νάρθει να με δειπνήσει

Για να αφήσει το νερό, τη χώρα να δροσίσει,
-Σώπα κόρη μου και μη κλαίς και εγώ ηρθ’ από τα ξένα

Από αγγέλου προσταγή ήρθα εγώ για σένα,
Για να σκοτώσω το θεριό , που θάρθει να σε φάει

Να λυπηθεί το γένος σου και συ από τον Άδη.
 Πρόσεξε όταν μπορείς εγώ θε να πλαγιάσω

΄Ωσπου να έρθει το θεριό λίγο να ησυχάσω
Και όταν το δείς από μακριά νάρχεται να σφυρίζει

Μη φοβηθείς μον’ ξύπνα με κι αυτό ας χρεμετίζει.
Ευθύς ανασηκώθηκε ,βαρύς ύπνος τον πήρε

Να και εφάνη το θεριό και η κόρη ευθύς το είδε
Όλα τα δέντρα εσείοντο κι βράχοι αντιλαλούσαν.

-Ξύπνα και μην κοιμάσαι πια και το θεριό εφάνη
Και σκότωστο όπως μ’ έταξες με το σταυρό κοντάρι

Ευθύς ανασηκώθηκε και στ’ άλογο πηδάει
Κι όταν εζύγωσε κοντά να καταπιεί το σώμα

Του έδωσε μια κονταριά καταμεσής στο σώμα
Την κεφαλήν ετρύπησε και εις την γην εμπήκε
 Και τα μυαλά του εσκόρπισαν και αίμα πολύ εχύθη
Γυρίζει ανατολικά μονάχη γονατίζει

Με δάκρυα στους οφθαλμούς εις τον Θεό αρχίζει
-Ευχαριστώ τον ποιητή και λατρευτή του κόσμου

Τα όσα κι αν του ζήτησαν τα είδανε το φως μου.
Δεν είμαι πια βασίλισσα και χριστιανή θα γίνω

Σε μοναστήρι θα κλειστώ καλόγρια θα γίνω
Σύρε κόρη μ’ στο σπίτι σου και πες το του γονιού σου

Το θαύμα πουδειξε ο θεός σήμερα του κορμιού σου
Χτίστ’ εκκλησιές , κάντε λειτουργιές και βάλλετε καμπάνες

Και βάλτε εις το μέσον τους τον Γιώργη καβαλάρη
 _________ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΪ-ΓΙΩΡΓΗ
Το 1308 καταλανικός στόλος υπό τον Φερδινάνδο της Μαγιόρκας  με 60 γαλέρες καταστρέφει την Σκόπελο και μετά από λίγο καιρό βάζει πλώρη για την Σκύρο. Σφοδρή τρικυμία καταστρέφει τον στόλο του και οι Σκυριανοί αποδίδουν την σωτηρία τους σε θαύμα του Αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με την παράδοση το μόνο πλοίο που σώθηκε ήταν του αρχικουρσάρου το οποίο εξόκειλε πέτρωσε και έγινε βράχος κοντά στο Αχείλι.Η Νίκη Πέρδικα ,Σκύρος, τόμος Α΄ έκδοση του 1940, σελ. 33-34 πολύ γλαφυρά περιγράφει τις διηγήσεις των ψαράδων της Σκύρου, για το θαύμα του Αϊ – Γιώργη.
«Έχουμε να πούμε, πως τον παλιό καιρό , πριν ακόμα και από τους Τούρκους, σαν οι κουρσάροι με τα καράβια τους γύριζαν τα νησιά, έσφαζαν τους άνδρες, όσους τους αντιστέκονταν, έπαιρναν τους άλλους και τα γυναικόπαιδα σκλάβους, άρπαζαν ότι τους άρεσε, έκαιγαν τα χωριά και φεύγανε, μια συντροφιά από καμιά εκατοστή κουρσάρικα, βγήκε παγανιά στα νησιά, πήγε στη Σκόπελο και την χάλασε. Ύστερα από λίγο καιρό κίνησε να έρθει και στη Σκύρο. Μα ο Αϊ-Γιώργης πάνω από το Κάστρο, σαν είδε τις φούστες να ξεφανερώνονται μια- μια τρεχάτες πίσω από την Πούντα του βουνού με τα πανιά φουσκωμένα από τον άνεμο κι αρματωμένες, με όλες λουμπάρδες γυρισμένες κατά το χωριό, φοβήθηκε για το νησί του και σήκωσε με την βοήθεια του Αι-Νικόλα , τέτοια φουρτούνα , που τις βούλιαξε σύψυχες έξω από τον κάβο. Μονάχα το κάτεργο του αρχικουρσάρου, του καπετάνιου τους, δεν βούλιαξε, παρά το πέτρωσε και το άφησε εκεί ανάμεσα πελάου, σημάδι και φόβητρο, για να ξέρουν όλοι και να βλέπουν τι τύχη τους προσμένει , όσους γυρέψουν να πειράξουν το νησί που ο άγιος προστατεύει.»

Του Αγίου Γεωργίου στη Σαντορίνη


Από τον Άγιο Γεώργη τον Απανωμερίτη, στον  Άγιο Γεώργιο τον φτωχό, και από τον Άγιο Γεώργιο τον Ξεχρεωτή στον Άγιο Γεώργιο το Θαλασσίτη
Ιδιαίτερη τιμή και στον Άγιο Γεώργιο γίνεται στη Σαντορίνη. Από την Απάνω Μεριά και την εικόνα με τις σημαίες μέχρι και το θαύμα του Αγίου στο Σκάρο, μέχρι και τον Άγιο Γεώργιο το Θαλασσίτη….. Μικρές σταχυολογήσεις λοιπόν από παλαιότερες αναρτήσεις και όχι μόνο: 
Άγιος Γεώργιος Οίας
Η μεγαλοπρεπής εκκλησία του Αγ.Γεωργίου είναι ο δεύτερος ενοριακός ναός της Οίας μετά τον Καθεδρικό ναό "Παναγία Πλατσανή (Ακάθιστος Ύμνος)".

Είναι πολιούχος άγιος του χωριού και δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα επικρατέστερα αντρικά ονόματα στην Οία είναι Γιώργος και Τζώρτζης προς τιμή του Αγίου!

Το πανηγύρι γίνεται ανήμερα της εορτής του μετά το τέλος της πανηγυρικής θείας λειτουργίας και είναι ένα από μεγαλύτερα παραδοσιακά πανηγύρια της Οίας με πολύ φαγητό και κρασί. 
Την παραμονή της εορτής το απόγευμα, ομάδα από άνδρες του χωριού, παίρνουν τα δύο λάβαρα της εκκλησίας: α) την ελληνική σημαία με αποτυπωμένη πάνω τη μορφή του Αγίου και β) τη σημαία του συλλόγου Οιατών εν Αθήναις «Αγ.Γεώργιος» και με την συνοδεία νησιώτικων οργάνων να παίζουν σαντορινιούς σκοπούς, καταλήγουν στη κεντρική πλατεία. Εκεί τους περιμένει συγκεντρωμένος ο κόσμος με τον ιερέα και τους ψαλτάδες. Ουσιαστικά «το γκράξιμο της σημαίας του Αγίου» όπως το αποκαλούν οι Απανωμερίτες πρόκειται μια μορφή "καλέσματος". Οι καμπάνες της Πλατσανής χτυπούν ασταμάτητα καθώς πλησιάζουν οι σημαίες ενώ τα βαρελότα πέφτουν …με το τσουβάλι!! Αφού φτάσουν στην πλατεία, παραμένουν εκεί για ένα 5λεπτο και ξεκινάνε πάλι αυτή τη φορά όλοι μαζί με πομπή προς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου για να γίνει ο καθιερωμένος εσπερινός. Της πομπής προπορεύονται τα βιολιά, πίσω ακολουθεί ο παπάς με τους ψαλτάδες, οι σημαίες και τελευταίος ο κόσμος. Μετά το τέλος του εσπερινού, σερβίρονται γλυκά και αναψυκτικά, για "συχώριο" των Γιώργων που έχουν φύγει από τη ζωή.

Την επόμενη μέρα, ανήμερα της εορτής, μετά το τέλος της θείας λειτουργίας και αφού ολοκληρωθεί η λιτανεία της εικόνας του Αγίου στα στενά του χωριού, μεταφέρεται στο "πανηγυρόσπιτο" (ειδικό δωμάτιο όπου σερβίρεται το φαγητό), γίνεται δέηση για να "το ευλογήσει ο Άγιος" και αρχίζει να σερβίρεται στους παρευρισκόμενους. Το γλέντι κρατάει μέχρι αργά το απόγευμα.
Να πούμε ότι η προετοιμασία για το πανηγύρι, αρχίζει από μέρες πριν και συμμετέχει σχεδόν όλοι εθελοντικά, άλλοι στο καθάρισμα της εκκλησίας και άλλοι στην προετοιμασία του φαγητού.
Οι Απανωμερίτες ευλάβονται πολύ τον Αγ.Γεώργιο για αυτό εκτός από τον μεγάλο ενοριακό ναό, υπάρχουν σε όλους τους οικισμούς της Οίας διάσπαρτα μικρά εξωκλήσια αφιερωμένα στο όνομα του.Οι 3 σημαίες που κρατούν είναι:1) η ελληνική σημαία με αποτυπωμένη πάνω τη μορφή του Αγίου2) η σημαία του συλλόγου Οιατών 3) η παλιά σημαία της ακτοπλοίας του Λουκά Νομικού (γιατί ο Νομικός είχε χτίσει τον Άγιο Γεώργιο και είχε ιδρύσει και το σύλλογο των Οιατων...ο γέρο-Νομικός λέμε, ο πατέρας του Λουκά, ο Νίκος!!!..τον έχουν και άγαλμα στο προαύλιο της εκκλησίας)
Άγιος Γεώργης ο Ξεχρεωτής 
Πριν από 150 χρόνια υπήρχε ένας καλλιεργητής από το Ημεροβίγλι, ο οποίος είχε δανεισθεί από τα "αφεντικά τους" και επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη του, διότη την χρονιά εκείνη το νησί είχε μια φοβερή ανομβρία και οι σοδιές είχαν πρόβλημα. Εκτός των άλλων τα πολλά μέλη της οικογένειάς του, άρα και τα πολλά έξοδα, τον είχαν οδηγήσει στο να κινδυνεύει να χάσει τα χωράφια του και τα αμπέλια του. 
Όλη τη νύχτα σκεφτότανε, μα είδε πως τπτ δεν μπορούσε να τον σώσει. Την άλλη  μέρα ξεκίνησε με την "πετσέτα του" ( το σημερινό δεκατιανό του....) για τα χωράφια του. Περνούσε απ έξω από τον Άγιο Γεώργη και λέει : " Ας έμπω να πω του Αγίου τι μου συμβαίνει ίσως εκείνος με βοηθήσει."
Πράγματι μπήκε, άναψε το καντήλι και προσευχήθηκε στον Άγιο, τάζοντας οτι άμα του κάνει το θαύμα και σώσει τα αμπέλια του και θα κάνει στη γιορτή του την "Πανήγυρη" με κρέας και πατάτες.  Μα δεν ηπρόκαμε να κάμει λίγα βήματα και άρχισε να βρέχει ασταμάτητα για πολλές ημέρες. Οπότε σώθηκε η σοδειά του και κατάφερε να ξεχρεώσει τα χρωστούμενά του. Απ αυτό το περιστατικό ο Άγιος Γεώργης ονομάζεται " Ξεχρεωτής"
Στο νησί αξιοσημείωτη μπορεί να θεωρηθεί η σύνδεση του Αγιου Γεωργίου με τα ξόρκια. Στο Εμπορείο λένε: « Αη Γιώργη Καβαλάρη, με σπαθί και με κοντάρι, δος μου το κλειδάκι σου, ν ανοίξω το ματάκι μου, να δω τι έχει μέσα κριθάρι ή σιτάρι ή μαργαριτάρι» ( Γεώργιος Βενετσάνος: Λαογραφικά Σαντορίνης, ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ τόμος Β)

Ο Μάρκος Αβ. Ρούσσος ( Σαντορίνη Ήθη Έθιμα και Παραδόσεις) καταγράφει ένα είδος από τις ρίμες προς τιμή του Αη Γιώργη:

«Άγιε μου Γιώργη ξακουστέ και αφέντη καβαλλάρη,
αρματωμένος με σπαθί και με αργυρό κοντάρι.
Θεριό είναι στον τόπο μας σ ένα βαθύ πηγάδι,
ανθρώπους το ταϊζανε κάθε πρωϊ και βράδυ.
Μια μέρα δεν του δώσανε άνθρωπο να δειπνήσει,
Σταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει.
Ας βάλουμε τα μπουλετιά, κι ότινος μέλλει ας πέσει,
Να πάει το παιδάκι του του λιονταριου πεσκέσι.
Τα μπουλετιά ηπέσανε σε μια βασιλοπούλα,
Όπου την είχε ο βασιλιάς μόνη κι αμοναχούλα.
Ο βασιλιάς σαν τ’ άκουσε, αυτό το λόγο είπε:
«πάρτε το βασίλειοο και το παιδί μου αφήστε»
Μα ολαος σαν τοκουσε τρέχει στον βασιλέα:
«δεν φήνεις το παιδάκι σου σε παίρνουμε εσένα».
- Επάρετο κι αμέτετο και ντύσετε το νύφη,
κι άμετετε το του λιονταριού γλυκά να το μασήσει.
Κι άμετετε και στο χρυσοχό να κάμει αλυσίδα,
Να πάτε να το δέσετε στου πηγαδιού τα χείλια.
Κι όταν το πηγαίνανε, όλα τα δέντρα σειόταν,
Και τα πουλάκια στις κορφές πικρά εκελαδούσαν.
Καιόταν την εκρεμούσανε όλα ταόρη τρέμαν,
Κι η κόρη Πάντα έλεγε: « Αλοίμονο σε μένα».
Ξένος κι αγνώριστος περνά τηνκόρη εχαιρέτα,
Κι η κόρη τα αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει.
«Τράβηξε ξένε από δω, τραβήξου παραπέρα,
Γιατί θα βγει το θεριοό να φάει εσέ και μένα

- Στρώσε τα γονατίκια σου για να ακουμπήσω επάνω,
- Κι όταν θα βγει το θεριό, σκούντα με σήκω, επάνω..
Σήκω Ξένε να χαρείς και το νερό αφρίζει,
Κι ο άγριος ο λέντας τα δόντια ακονίζει.
Δράκυ της έπεσε ευθύς, επάν στο μάγουλό του,
Σηκώνεται ανατολικά, και κάνει το σταυρό του.,
Και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του.

Πάλι ξαναδευτέρωσε την παίρνει μές στο στόμα,
Μεγάλη τάραξη έγινε σε όλο της το σώμα.

Πες μου Ξένε να χαρείς πως λένε τ’ όνομά σου;
Κι εγώ θα κάνω χάρισμα διπλό στο θέλημά σου.

Γιώργης στρατιώτης λέγομαι, απ την Καπαδοκία,
Κι αν θέλεις να κάμεις χάρισμα, κτίσε μια εκκλησία,
Και πιάσε και ζωγράφισε Χριστό και Παναγία,
Κι από μεριά της Παναγιάς γράψε ένα καβαλάρη,
Αρματωμένο με σπαθί και μ αργυρό κοντάρι.

Ξένε μου όταν κοιμόσουνα περνά μια περιστέρα,
Που κράτα Τίμιο Σταυρό εις τη δεξά τη χέρα,
Στον Άγιο πάλιέγραφε, ζήτω μου ευλαβεία:
«Αγιε Γιώργη που γλύτωσες την κοπελιά την εμοναχορη»|
Αλλή μία ρίμα του Αη Γιώργη μέσα από το αρχείο της λαογράφου - ερευνήτριας Στέλλας Κοντογιάννη

Ρίμα του Αη Γιώργη, (από: Καλλιόπη Νομικού)

«Ένα θεριό στον τόπο μας
σ’ ένα βαθύ πηγάδι
ανθρώπους το ταϊζανε
κάθε πρωί και βράδυ
μια μέρα δε ντου δώσανε
άνθρωπο να δειπνίσει
σταλιά νερό δεν ήφησε
τη χώρα να δροσίσει
να βάλουμε τα μπουλεθιά
να δούμε τίνος πέφτει
να πάμε τ’ άγριου θεριού
ένα παιδί πεστστσέσι
τα μπουλεθιά ηπέσανε
εις τη βασιλιοπούλα
οπού την είχε ο βασιλιάς
μόνια κι αμοναχούλα
ο βασιλιάς ως τόκουσε
πολύ του βαροφάνη
πάρτε το βίο μου όλο
και το παιδί μου αφήστε
εάν δε θες με το καλό
σε παίρνομε κι εσένα
κι αμέσως την επήγανε
πλησίον εις το πηγάδι
…………………
κι ο Αης Γιώργης ήρχουντα
στον κάμπο ο καβαλάρης
- Φύε μου ξένε απ’ εδώ
ξένε μου απ’ τα ξένα
για θάρθει τ’ άγριο θεριό
να φάει εμέ κι εσένα.
Πλώσε το ποδαράκι σου
απάνω ν’ ακουμπήσω
κι αν έρθει τ’ άγριο θεριό
σκούντα με να ξυπνήσω.
Τρέμαν τα όρη τρέμανε
και το θεριό ηρχούντας
κι η κόρη πάντα έλεγε
- Αλλοίμονο σε μένα.
Τα δάκρυά της πέφτανε
απά στον Άη Γιώργη.
κι ο Άης Γιώργης ξύπνησε
με όλη του την τόλμη.
Γυρίζει ανατολικά
και κάνει το σταυρό ντου.
Μια κονταρκιά του έδωσε
του ‘κοψε το λαιμό ντου.
Πάλι ξαναδευτέρωσε
τη ντρώει μες το στόμα.
Μεγάλη αναταραχή έγινε
στις πέτρες και στο χώμα.
Πες μου ξένε το μέρος σου
πες μου και τ’ όνομά σου.
Να πω εις το πατέρα μου
να κάμει θέλημά σου.
Ο Άης Γιώργης λέγομαι
απ’ τη Μακεδονία
κι αν έχεις ευχαρίστηση
χτίσε μιαν εκκλησία."



Ο Μεγαλοχωριανός λαογράφος Οινολόγος στο βιβλίο του " Λαογραφικά Σαντορίνης - Παραδόσεις" αναφέρει την Ιστορία τ Άη Γιώργη της Λαγκαδιώτισσας στον Πύργο.: "Εκεί υπάρχει μια εικόνα που παριστάνει τον Άγιο καβαλλάρη, να σκοτώνει το δράκο και από πίσω να είναι ένα παιδί. Αυτό είναι ντυμένο σαν τουρκάκι.. Η παράδοση λέει ότι στα χρόνια τση σκλαβιάς μια μητέρα ξαφνικά έχασε το παιδί τζη. Άφού ήψαξε παντού κατάφυγε στον Άη Γιώργη που ήτανε στη γειτονιά τζη. Κάθε μέρα η καμένη ημπροσεύχουνταν στον Άγιο να τση φέρει το παιδί της. Ίσαμε που ο Άη Γιώργης τη λυπήθηκε και ηποοφάσισε να τση το πάει. Ανήμερα λοιπός, τ Άη Γιώργιου, εκειδά που ηλουτρουούσανε ήκουσε ο κόσμος χλοπατα τ αλόγου. Βγαίνουν ίξω και τι να δουν το χαμένο παιδί της κερα Θολοϊνης. και να βαστά στα χέρια του ένα κανάτι και μια νυφτομαντήλα. Περίεργος ο κόσμος των ρώτησε πως βρέθηκε ξανα εδώ: Μια μέρα που ήπαιζα στην αυλή λέει το παιδί μου ρθε στο νου να μην βγω όξω στο δρόμο. Εκείνη την ώρα περνούσανε κάτι αράπηδες , μ αρπούνε, και μονομιας μου βουλώνουν το στόμα μου και φορθωθηκε ένας από αυτούς και με πάει στο καϊκι. Έπειτα μ αφήσανε σε έναν αγριάνθρωπο, όποοιος ήθελε συνέχεια να τον βοηθάω να πλένεται... Εγώ όμως έκλαιγα και παρακολούσα τον Αη Γιώργη που είναι στο Λαγκάδι ( Λαγκαδιώτισσα), να με πάρει απο εκει. Μια μέρα εμφανίστηκε μπροστά μου ο Άγιος και μου λέει:- Καλλίκεψε τ άλογο.... -Δεν ξέρω κι εγώ πως τα κατάφερα και τελικά το καλλίκεψα και μ έφερε ως εδώ  ….Η εικόνα του Αγίου υπάρχει ακόμα στο Ναό!

Άγιος Γεώργιος Μεγαλοχωρίου
(Αφιερωμένο στον αδερφό " Πρόδρομο"),
Γράφει η Γουλιελμία Συρίγου Μονιούδη στο βιβλίο της " Η Σαντορίνη μου"

[....] ανεβαίνοντας τα λιθόκτιστα σκαλοπάθια του, μοσχοβολούσε το αλισμαρί, που ήτανε σκορπισμένο κι από την ορθάνοιχτη θύρα του αντηχούσαν οι αναστάσιμοι ύμνοι που έψαλλαν οι χωριανοί ψαλτάδες ( αιωνία τους η μνήμη): Αντώνης Σιγάλας - Πέρακας, Γουλιέλμος Αργυρός, Ευάγγελος Νομικός- Μπαχάς, Γιώργης Σιγάλας -Μπαλής, κι από κοντά το Νικολέττι του Καφούρου - Χλαπί, βαστούσε πάντα το ίσο πιστη στην οικογενειακή παράρδοση της.
Ασάλευτοι οι αιώνες μέσα στη δίκλιτη καμαρόσκεπη εκκλησιά. το Μελιχρό φως των κεριών στο πολυέλαιο και στα μανουάλια τρεμόπαιζε αναδεύοντας την πανάρχαιη ιστορία της. Έξω στον Αυλόγυρο οι χωριανοί, μελίσσι, αφού το εκκλησιδάκι χωρούσε ίσα με είκοσι νομάτους. Τους φευγάτους εκείνους συγχωριανούς όσους θυμάμαι θα μνημονεύσω που για το συγχώριο τους οι καλοσυνάτες Μεγαλοχωριανές θυατέρες προσφέρουν κονιάκ, και γλεούδια: Τζώρτζη Σαλίβερο- Μπατζάνη, Γιώργη Νομικό ( Αούστριας), Γιώργη Γιακουμέλη, Γιώργη Αλιφραγκή - Μαρκούτσο, Γιώργη Δαμασκηνό - Φούρναρη....[...]


Άγιος Γεώργιος ο Σφουγγατάς (Κοντοχώρι) 
Αη- Γιώργης ο Σφουγγατάς, μια ερμηνεία για το προσωνύμιο: «Ένα παιδί για να ευχαριστήσει τον άγιο για τη βοήθεια που του είχε δώσει, του χάρισε ένα σφουγγάτο. Κάποιοι ναυτικοί, οδηγημένοι από το φως του αγίου Γεωργίου βγήκαν στη στεριά και για να ευχαριστήσουν τον άγιο πήγαν να του ανάψουν κερί. Βρήκαν το σφουγγάτο και το έφαγαν. Η πόρτα της εκκλησίας δεν άνοιγε όμως. Κατάλαβαν πως ήταν για το σφουγγάτο, πλήρωσαν και τότε η πόρτα άνοιξε. Και τότε είπαν: Καλό ήταν το σφουγγάτο σου Αη- Γιώργη μου, αλλά ακριβό». («Θρησκευτικός Τουρισμός, η περίπτωση της σαντορίνης», πτυχιακή εργασία Μαρία Καραμολέγκου, Μιχαλακάκου Σταυρούλα, επιβλέπων Καθηγητής Τερζάκης δημήτριος, Τει Κρήτης).
 
Αγιος Γεώργιος το Κατιφιό
Η Εκκλησία του Αϊ Γιώργη στον Πύργο Σαντορίνης λέγεται ότι κτίσθηκε το 1754.
Την ονομασία κατιφιό το πήρε σίγουρα από το σπήλαιο το οποίο βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία. Ιδιοκτήτης της είναι η Μάρθα Καταβάτη Κουτσογιαννοπούλου από τον Πύργο Καλλίστης κόρη του Γεωργίου Καταβάτη από όπου και την κληρονόμησε.    Η εικόνα του ναού φυλάσσεται στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στον Πύργο και μόνον την ημέρα που γιορτάζει ο Άγιος 23 Απριλίου και πάντα μετά το Πάσχα παίρνει την θέση της μέσα στο ξωκλήσι. Λέγεται επίσης ότι έχει κάνει θαύματα.
Όπως μου εξιστόρησε ο κος Γιώργος Καταβάτης ο παππούς του του μίλησε κάποτε για ένα Καΐκι φορτωμένο με ασβέστη που προσέγγιζε το νησί μέσα σε σφοδρή θαλασσοταραχή, και κινδύνευε να καεί (λόγω του φορτίου) καίγοντας μαζί και το πλήρωμα. Ο Καπετάνιος Σαντορινιός στην καταγωγή ο Απόστολος Μουσούρης βλέποντας μπροστά από την πρύμνη του καϊκιού το ξωκλήσι του Αγίου προσευχήθηκε στην χάρη του να γαληνέψει η θάλασσα για να φτάσουν σώοι στο νησί. Έτσι και έγινε. Ο ίδιος και η μετέπειτα φαμίλια του την ημέρα της γιορτής του Αγίου ακόμα και σήμερα επισκέπτονται την εκκλησία και συμμετέχουν στην  πανήγυρη .
Η λαογραφία αναφέρεται, όσον αφορά το Σπήλαιο του Κατιφιού ,ή κατεφιού ,ή βασίλειο σε θρύλους.Λέγεται ότι ένας βασιλιάς θέλοντας να τιμωρήσει την κόρη του την έβαλε σε ένα πλοίο για να την εξορίσει μακριά. Ενώ ταξίδευαν και βρίσκονταν έξω από το Καμάρι η βασιλοπούλα παρακάλεσε τον καπετάνιο να την αφήσει ελεύθερη εφ’ όσον του υποσχέθηκε ότι θα κρυφτεί και κανένας δεν θα μάθει που βρίσκεται. Έτσι και έγινε . Την αποβίβασαν στο Καμάρι και η πριγκίπισσα βλέποντας το εκκλησάκι του Άι Γιώργη στο απρόσιτο σημείο που βρισκόταν αποφάσισε να πάει να κρυφτεί εκεί. Εκεί συνάντησε ένα καλόγερο του οποίου του εξήγησε τι της είχε συμβεί και τον παρακάλεσε να την κρύψει κάπου που κανείς δεν πρόκειται να την ανακαλύψει. Ο καλόγερος λοιπόν της έδειξε το σπήλαιο της εξήγησε ότι είναι απρόσιτο ότι δεν θα ήταν δυνατόν να κατεβαίνει από εκεί και ότι θα έπρεπε να ανεβάζει με καλάθι τις τροφές που αυτός θα τις έφερνε .Έτσι και έγινε ώσπου μια μέρα μετανιωμένος ο Βασιλιάς ψάχνοντας την κόρη του έφτασε εκεί όπου και την βρήκε και την πήρε πίσω στο βασίλειό του.
Άλλοι λένε ότι ήταν τόπος τιμωρίας μιας άπιστης βασίλισσας.
Η λέξη κατιφιό σημαίνει καταφύγιο ή κατίφια μέρος που δεν το βλέπει ο ήλιος και βασίλειο γιατί έμεινε εκεί η βασιλοπούλα.Πολλοί πιστεύουν ότι η είσοδος του σπηλαίου χτίστηκε για να κρύβονται οι κάτοικοι της περιοχής από τους πειρατές και έτσι δικαιολογείται και η ύπαρξη των τριών οπών που είναι σαν πολεμίστρες στον τοίχο που κλείνει την είσοδο του σπηλαίου.Το σπήλαιο Κατηφιό το συνδέουν επίσης με το «Βασίλειο» όπως ονομάζουν την Αρχαία Πόλη της Θήρας. Το σπήλαιο είναι μικρό σε μέγεθος και το σπηλαιολογικό του ενδιαφέρον του είναι ακριβώς η διάνοιξή του σε ασβεστόλιθο ενώ ο κύριος όγκος του ασβεστόλιθου της Θήρας έχει καλυφθεί από τα υλικά του ηφαιστείου. Η είσοδός του έχει άνοιγμα 4,5 μ και ύψος 8 μ. Την είσοδο κλείνει τοίχος που σώζεται προς τα αριστερά 3 μ. , έχει ύψος 3,5 και πάχος 1μ. Στην βάση του σχηματίζεται καμάρα και στερεώνεται σε ογκόλιθο. Σώζονται τρείς τρύπες στον τοίχο που φαίνεται ότι χρησίμευαν για πολεμίστρες. Όλη η είσοδος του σπηλαίου ήταν κτισμένη . Εξωτερικά επικοινωνούσαν με ξύλινη σκάλα που την τοποθετούσαν στην καμάρα και την κατέβαζαν από το σπήλαιο. Το μήκος του είναι 12 μ. και κλείνει σε γωνία. Το ύψος του της εισόδου είναι 8 μ., στο κέντρο 4μ. και στο τέλος 2,2μ. Το κατ’ ευθείαν γραμμή μήκος του 12μ. το δε μεγαλύτερο ύψος της οροφής του 8 μ. και έχει διαφορά δαπέδου από την είσοδο 1,2μ. βάθος στο τέλος του σπηλαίου. Το κτίσιμο του τοίχου στην είσοδο είναι μεσαιωνικό.
Τα λεπτομερή στοιχεία για το σπήλαιο τα ξεσήκωσα από παλαιότερη αναφορά του Ι. Ιωάννου ο οποίος το 1970 ηγήθηκε ομάδας σπηλαιολόγων και μελέτησε το σπήλαιο με συνεργάτες τους Θ. Πίτσιο, Α. Αρώνη, Α. Οικονομάκη και με την συμμετοχή επίσης & η Α. Πετροχείλου.Σίγουρα ο ΄Αϊ Γιώργης και το σπήλαιο του κατεφιού χρειάζονται περισσότερα λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία για να ολοκληρωθεί αυτή η μικρή αναφορά στα δύο αυτά όμορφα ,απρόσιτα και παραμελημένα όσων αφορά την αισθητική άποψη του τοπίου από την πολιτεία, μνημεία.
Η επιστροφή στο χωριό είναι πιο εύκολη εφ’ όσον έχεις πλέον συνηθίσει το ύψος και στο μυαλό σου δεν τριγυρνούν άσχημες σκέψεις παρά μόνο το μυστήριο που ξεδιπλώνεται μέσα από την λαογραφία. Υπάρχει και άλλο μονοπάτι 50 μ. περίπου αριστερά μετά τον Άϊ Γιώργη που σε οδηγεί επάνω στον Προφήτη Ηλία. Μου φάνηκε δύσβατο και δεν νομίζω ότι παρέχει καμία ασφάλεια.
Εγώ πάντως επέστρεψα από κει που ήρθα για σιγουριά και για να συναντήσω τον κο Γ. Καταβάτη και την κόρη του Μάρθα οι οποίοι με βοήθησαν πολύ για να μαζέψω αυτό το λίγο αλλά πολύτιμο υλικό. Τους ευχαριστώ πολύ.


Παλαιά Μονή Αγίου Γεωργίου Πύργος
῞Αγιος Γεώργιος
Πρόκειται γιά μονόκλιτη βασιλική, πού ἐφάπτεται μέ τή βόρεια πλευρά τοῦ ναοῦ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Κτίσθηκε ἀπό τόν ἱεροδιάκονο Παρθένιο Σιγάλα καί ἀφιερώθηκε στή Μονή τό 1725. Σύμφωνα μέ τό σχετικό ἀφιερωτικό γράμμα ἔπρεπε νά τελοῦνται «τρεῖς λειτουργίαι τὴν ἑβδομάδα καὶ νὰ ἔχῃ ἐφημέριον διαρκῶς». Μεταξύ τῶν ἄλλων ὑποχρεώσεων, πού ἀναλάμβανε ἡ Μονή ἔναντι τοῦ μετοχίου ἦταν «νὰ ἀνάπτεται ἀκοίμητος κανδήλα ἐμπρὸς τῆς Εἰκόνος, νὰ καίεται μία λαμπὰς κατὰ τὰς καθ’ ἑβδομάδα γενομένας παρακλήσεις, τὴν Παρασκευὴν ἢ Κυριακὴν ἑσπέρας ὑπὸ τοῦ ἐφημερεύοντος ἱερέως...». Τούς ὅρους αὐτούς ἐκπλήρωσε ἡ Μονή μέχρι τό 1935. ᾿Από τό 1735 ἕως τό 1830 λειτούργησε ὡς γυναικεῖο μοναστήρι (σώζεται κτηριακό συγκρότημα μέ κελιά). Σύμφωνα μέ τό σχετικό ἐπισκοπικό Γράμμα τοῦ Ζαχαρία Γύζη (8 Φεβρουαρίου 1735), οἱ κάτοικοι τοῦ Πύργου ἀποφάσισαν «νὰ κτίσουν σεβάσμιον μοναστήριον μὲ ἔξοδα τῶν χριστιανῶν... εἰς τὸ ὄνομα τοῦ ῾Αγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου». Τό μοναστήρι ἦταν κοινόβιο, μέ ἐντολή ὥστε «αἱ καλογραῖαι νὰ μὴν ἠμποροῦν νὰ εὐγαίνουν ἔξω ἀπὸ τὴν πόρταν, μήτε ἄλλος τινὰς νὰ ἐμβαίνῃ μέσα, οὔτε ἡγούμενος, οὔτε ἱερομόναχος, οὔτε λαϊκός, οὔτε γυναῖκα, οὔτε παιδί, οὔτε αὐτὸς ὁ ἀρχιερεύς, πάρεξ διὰ μεγάλην ἀνάγκην».῾Η λειτουργία τῆς Μονῆς σταμάτησε τό 1839, ὅταν διαλύθηκε ἐξαιτίας τοῦ ᾿Οθωνικοῦ διατάγματος ἀρ. 30. Οἱ μοναχές ἐγκαταβίωσαν στή μονή τοῦ ῾Αγίου Νικολάου, λίγο ἔξω ἀπό τά Φηρά. Μέ τούς σεισμούς τοῦ 1856 τό ἐναπομείναν μοναστηριακό συγκρότημα κατέστη σχεδόν ἀκατοίκητο, ἐνῶ οἱ σεισμοί τοῦ 1956 ἐπέφεραν ἐπιπλέον καταστροφές.
Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Γεωργίου Θαλασσίτη 
Βρίσκεται στήν περιοχή τοῦ ᾿Εμπορείου, μεταξύ Περίσσας καί ᾿Εξωμύτη, κοντά στή θάλασσα. ᾿Αρχικά βρισκόταν μέσα σέ ἕναν μικρό ἀμπελώνα τῆς Μονῆς. ᾿Αργότερα, μέ αἴτηση τῶν κατοίκων τοῦ ᾿Εμπορείου, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, δόθηκε ἄδεια νά χρησιμοποιηθεῖ ἕνα μέρος τοῦ ἀμπελώνα ὥστε νά ἐπεκταθεῖ ὁ ναός καί νά μείνει ἐφεξῆς ἀνεξάρτητος. ῎Εγινε λοιπόν ἡ ἐπέκταση, μέ ἕναν πλέον τρισυπόστατο ναό μέ τροῦλο, μέ κυκλοειδῆ αὐλή, μέ δύο τραπεζαρίες (μεγάλη καί μικρή), μέ μαγειρεῖο καί δεξαμενή. ῎Εχει κωδωνοστάσιο πρός τό ἄκρο τῆς αὐλῆς, τό ὁποῖο ἀνακαινίσθηκε, λόγω τοῦ κινδύνου κατάρρευσης τοῦ παλαιοῦ ἀπό τό σεισμό τοῦ 1956. Γύρω στό 1970 ἀνακαινίσθηκαν καί τά δύο πλάγια κλίτη καί μετατράπηκαν σέ παρεκκλήσια (νότιο· ἅγιος ᾿Ελευθέριος, βόρειο· εὐαγγελιστής Μάρκος), ὅλα τά ἱερά σκεύη, καθώς καί ξυλόγλυπτο ἐπίχρυσο τέμπλο.῞Ολα ἔγιναν μέ τήν συνδρομή τῶν κατοίκων τοῦ ᾿Εμπορείου, ἰδιαιτέρως ἐκείνων πού ἔμεναν στή Ρωσία, μέ τήν ἀκάματη φροντίδα καί ἐπιστασία τοῦ Νικολάου Μαυρομμάτη, ὁ ὁποῖος ἔφερε ἀπό τήν Ρωσία εἰκόνες, σκεύη καί ἄμφια. Σήμερα, μετά ἀπό τή φροντίδα τῆς ἀδελφότητας τοῦ Προφήτη ᾿Ηλία, ἡ ἐκκλησία συντηρήθηκε καί ἀναπαλαιώθηκε ἐκ νέου, κτίστηκαν κελλιά και βοηθητικοί χώροι και ὁ Ἅγιος Γεώργιος λειτουργεῖ ἀπό τό 2005 ὡς γυναικεῖο ἠσυχαστήριο (2 μοναχές). 
 Πηγή: thesvitis

Ο Ζερβός χορός της Κάσου κι ο Αη Γιώργης στις Χαδιές





 από το cd "τραγούδια και σκοποί από τα Δωδεκάνησα"

" Άη μου Γιώργη αφέντη μου" , παλιός συρματικός -Κάρπαθος


 

Αή μου Γιώργη, αφέντη μου, ασήμοκαβάλαρη
Αρματωμένε με σπαθί και μ' αργυρο κοντάρι
Στη δόξα και στη δύναμη θε να σ' ανεθυ(β)άλω
Για το θεριό που σκότωσες το δράκο το με(γ)άλο
Απου 'τον εις το τόπο μας σ' ένα βαθύ λι(β)ά(δ)ι
Κι άνθρωπο το ταΐζασι κάθε πρωί και βρά(δ)υ
Και μια βραδιά δε του 'δωσαν άνθρωπο να δειπνήσει
Σταλιά νερό δεν ήφηκε τη χώρα να ποτίσει.
Στ' αμπουλλεττί το ρίξασι κι ότινος είθε πέσει
Θα βιε* το παιάκι του, του λιονταριού πεσκέσι. *έδινε
Κι εξέπεσε τ' αμπουλλεττί εις τη βασιλοπούλλα
Απού την είχε η μάνα της μόνη και ρηγοπούλα
Σαν τ' ακουσεν ο βασιλιάς τρομάρα τον επιάννει
Που χάνει το παι(δ)άκι του μα τί μπορεί κάνει.
Προς το λαόν εγύρισε κι αυτό το λόγο είπε:
-Όλο το βιός μου πάρετε και το παί(δ)ι μου αφήτε .
Αμμ' ο λαός εφώναξε να ζήσει η βασιλεία
Ο νόμος θα εκτελεστεί χωρίς αμφιβολία.
Πάρετε το παι(δ)άκι μου και ντύσετε το νύφη
Και πάρτε το του λιονταριού πεσκέσι να δειπνήσει.

Από το cd του Μιχάλη Μιχαηλίδη, "Στους Ρυθμούς της Παράδοσης vol.1"

Λύρα-Τραγούδι: Μιχάλης Μιχαηλίδης (Μιχαλής)

Ο χορός τ' Άη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας


Πέμπτη 2 Απριλίου 2015

Ας φτιάξουμε Λαζαράκια


Το Σάββατο του Λαζάρου, οι γυναίκες, τα παλιά χρόνια, ζύμωναν το πρωί ειδικά ψωμάκια, τους “λαζάρηδες” ή και “λαζαράκια”. Στα “λαζαράκια” έδιναν το σχήμα ανθρώπου σπαργανωμένου,
όπως ακριβώς παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες. Όσα παιδιά είχε η οικογένεια τόσα
 “λαζαράκια” έπλαθαν και στη θέση των ματιών έβαζαν δυο γαρίφαλα.
Στην ουσία, τα λαζαράκια είναι σταφιδοφωμάκια.
Μέσα στην ζύμη συνήθιζαν να βάζουνε μέλι,καρύδια, σταφίδες ή ότι άλλο έβγαζε ο κάθε τόπος.
Σε ανάμνηση λοιπόν της Ανάστασης του Λαζάρου οι νοικοκυρές το Λαζαροσάββατο δηλαδή το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα φτιάχνουν τα λαζαράκια.

Μια παραλλαγή του εθίμου αυτού στην Κω, θέλει τις αρραβωνιασμένες κοπέλες  να φτιάχνουν λαζαράκια, σε πιο μεγάλο όμως μέγεθος, να τα γεμίζουν με ξηρούς καρπούς και φρούτα και να τα στέλνουν στους μελλοντικούς τους συζύγους.
Ας τα φτιάξουμε φέτος μαζί με τα παιδιά μας, για να μην ξεχνιούνται τα έθιμα της πατρίδας μας.

Υλικά :

1 κιλό αλεύρι σταρένιο
1φλιτζάνι του τσαγιού σταφίδες
4 κουταλιές της σούπας ζάχαρη
½  φλιτζάνι  του τσαγιού καλαμποκέλαιο
1 κουταλάκι του γλυκού γλυκάνισο ή μαστίχα Χίου
μαγιά μπύρας
λίγα μοσχοκάρφια και λίγο σουσάμι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ :

Διαλύουμε τη μαγιά με ένα φλιτζάνι  χλιαρό νερό μέσα στη λεκάνη του ζυμώματος και προσθέτουμε το ελαιόλαδο, τη ζάχαρη, τις σταφίδες, το γλυκάνισο ή τη μαστίχα και ένα ακόμη φλιτζάνι χλιαρό νερό. Ρίχνουμε το αλεύρι και ζυμώνουμε σε μέτρια ζύμη. Αδειάζουμε το ζυμάρι στον αλευρωμένο πάγκο της κουζίνας και ξαναζυμώνουμε με δύναμη. Χωρίζουμε το ζυμάρι σε κομμάτια τα οποία τα πλάθουμε σε ανθρωπάκια τοποθετώντας  τα μοσχοκάρφια για μάτια, μύτη κτλ. Με λίγο λάδι αλείφουμε τις λαμαρίνες, τοποθετούμε μεσα τα λαζαράκια τα πασπαλίζουμε με σουσάμι και  τα σκεπάζουμε με βαμβακερή πετσέτα. Τα αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν. Τα ψήνουμε στους 180 βαθμούς για 45 – 50 λεπτά.


Η συνταγή είναι από το βιβλίο : ΩΣ ΓΛΥΚΕΑ ΤΩ ΛΑΡΥΓΓΙ ΜΟΥ Μοναστηριακή ζαχαροπλαστική (και όχι μόνον !)

πηγή 

Δευτέρα 23 Φεβρουαρίου 2015

Βήμα βήμα ως τη Λαμπρή με Κυρά Σαρακοστή

883792_509972662386460_1387827979_o

Μια συλλεκτική έκδοση για ένα από τα παλαιότερα έθιμα του τόπου μας. Πλησιάζει η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής. Ένα σημαντικό θέμα που συχνά η κοσμική νοοτροπία δεν επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους να κατανοήσουν είναι η έννοια της νηστείας. Πολύ περισσότερο δε η νηστεία σε σχέση με τα μικρά παιδιά.
Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής και της νηστείας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την παράσταση της Κυράς Σαρακοστής! Η κυρά Σαρακοστή είναι ένα παλιό ελληνικό έθιμο. Στην ουσία πρόκειται για ένα παιδικό ημερολόγιο, αφού η εν λόγω κυρία φτιαγμένη με ζυμάρι (συνήθως) έχει εφτά πόδια που αντιστοιχούν στις εφτά εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε εβδομάδα λοιπόν έκοβαν ένα ποδαράκι (…και τις μέρες τις μετρούσαν / με τα πόδια της τα επτά / κόβαν ένα τη βδομάδα / μέχρι να έρθει η Πασχαλιά) και έτσι υπολόγιζαν πόσος καιρός απομένει μέχρι την Ανάσταση. Η κυρά Σαρακοστή ήταν το ημερολόγιο των παιδιών. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα. Δεν της έκαναν στόμα γιατί συνέχεια νήστευε και τα χέρια της ήταν σταυρωμένα γιατί όλο προσευχόταν. Είχε 7 πόδια, τις 7 βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σαββάτο.

830512_509983352385391_605512122_o

Στη Χίο το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος. Αλλού την έκαναν πάνινη και τη γέμιζαν με πούπουλα. Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας, το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Οι εκδόσεις ΕΝ ΠΛΩ παρουσιάζουν μια πρωτότυπη νέα έκδοση, που βοηθά τα παιδιά να ανακαλύψουν την πνευματική αξία και το νόημα της νηστείας.
Κείμενο και επιμέλεια: Ακριβή Λαζαρινή & Ελισάβετ Σπύρου εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου
882155_509983265718733_574630228_o 

πηγη

Καλή Σαρακοστή!



Την Κυρα-Σαρακοστή,
που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχνουν
με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι την φορούσαν
στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.
Και μετρούσανε τις μέρες
με τα πόδια της τα επτά
κόβαν ένα τη βδομάδα
μέχρι να ‘ρθει η πασχαλιά.


Η αγαπημένη μας Κυρα-Σαρακοστή δεν είναι τίποτα άλλο από ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο για να μετράμε τις μέρες της Σαρακοστής.
Συνήθως την φτιάχνουμε με χαρτί. Ζωγραφίζουμε μια γυναίκα με επτά πόδια, με  σταυρωμένα τα χέρια, επειδή προσεύχεται και  χωρίς στόμα ή με ένα μαντηλάκι με το οποίο καλύπτεται το στόμα-επειδή νηστεύει.
Κάθε βδομάδα μετά την Καθαρά Δευτέρα κόβουμε ένα ποδαράκι ώσπου να φτάσουμε στην Κυριακή του Πάσχα. Το τελευταίο πόδι το βάζουμε μέσα στο ψωμί του Πάσχα και όποιος το βρει, έχει τύχη. Μοιάζει λίγο με το φλουρί που βάζουμε στην βασιλόπιτα την Πρωτοχρονιά.
Μπορούμε ακόμα να τη φτιάξουμε με ζυμάρι. Ανακατεύουμε αλεύρι, νερό και λίγο αλάτι, απλώνουμε τη ζύμη και με ένα μαχαιράκι της δίνουμε το σχήμα γυναίκας. Πλάθουμε την Κυρα-Σαρακοστή σαν να είναι πλαστελίνη, βάζοντας τα χέρια, το πρόσωπο και τα επτά πόδια. Την ψήνουμε στον φούρνο ώσπου να σκληρύνει.
Η Κυρα-Σαρακοστή είναι ένα πολύ όμορφο έθιμο που σχετίζεται με το Πάσχα και θα ήταν πολύ καλό να συνεχιστεί από εμάς, από εσάς, από όλους, για να μην ξεχάσει.
Α, και να μην ξεχάσω! Στην Κυρά-Σαρακοστή δεν σχεδιάζουμε αυτιά. Ξέρετε γιατί; Για να μην ακούει κουτσομπολιά και άσχημα λόγια!!
Άντε! Πάμε να την φτιάξουμε και καλή μας επιτυχία!!!

από την Στέλλα Κυπριάδου

« …Όποιος δεν έπαιξε ποτέ του χαρταετό, δεν κοίταξε όσο χρειάζεται ψηλά»!


« …Όποιος δεν έπαιξε ποτέ του χαρταετό, δεν κοίταξε όσο χρειάζεται ψηλά. Όποιος δεν ένοιωσε την αντίσταση του μεγάλου σπάγκου, δεν εκατάλαβε την δύναμη του αέρα. Κι όποιος δεν εφώναξε με την ευθύνη και την πρωτοβουλία του παιδιού που βλέπει να κινδυνεύει στο ψηλό μετεώρισμά του ο αετός, δεν ένοιωσε τη χαρά του να τα βγάζεις πέρα μόνος σου με τη Φύση… »  

Δημήτριος Λουκάτος

πηγή

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015

Η γιαγιά Φιλιώ και το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού


1899-2007 Φιλιώ Χαϊδεμένου
(Βουρλά Μ. Ασίας 1899 - Ν. Φιλαδέλφεια 6.6.2007)

«Οσο ζω κι αναπνέω δεν θα σταματήσω ποτέ να μιλώ για όσα ζήσαμε οι Ελληνες της Σμύρνης, της Μικράς Ασίας, με τη Φωτιά, τον διωγμό, τον ξεριζωμό μας από τα άγια χώματα, την καταδίκη σε προσφυγιά… Αυτά τα μάτια ώσπου να κλείσουν, θα βλέπουν μπροστά τους τα όσα έγιναν, και δεν συμφέρουν, και το στόμα μου θα μιλά για το άδικο του Ελληνισμού και θα ζητά την επιστροφή εκεί που είδαμε το φως, που μεγαλώσαμε, προκόψαμε, για να χαθούν όλα μέσα στον καπνό και στη φωτιά»…
(Φιλιώ Χαϊδεμένου) 

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε από Ναξιώτη στην καταγωγή πατέρα και μητέρα Σμυρνιά, στα Βουρλά της Μικράς Ασίας το 1899. Ασίγαστη λαλιά των προσφύγων πρώτης γενιάς έβαλε σκοπό της ζωής της να διασώσει όσα κειμήλια της πατρίδας της, της Μ. Ασίας μπορούσε. Αλλοτε κειμήλια δικά της και άλλοτε αλλονών, πολύτιμες θύμησες της προσφυγιάς και του βίαιου ξεριζωμού των Ελλήνων της Μ. Ασίας, η γιαγιά Φιλιώ δεν έπαψε ποτέ να  αναζητά τρόπο να τα τιμήσει προκειμένου κάποια πράγματα να μη τα ξεχνούν οι παλιοί και να τα μαθαίνουν οι νεότεροι.

Από σπίτι σε σπίτι, από περιοχή σε περιοχή, από Σύλλογο σε Σύλλογο (ήταν ενεργό μέλος σε πάνω από 40 Συλλόγους Μικρασιατών) μάζευε σαν το μερμήγκι σωσμένα αντικείμενα, φορεσιές, κειμήλια, κάθε τι που είχε σωθεί στον Μεγάλο ξεριζωμό και είχαν φέρει διασώζοντας τα οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Όλη της την σύνταξη την ξόδευε σε εισιτήρια λεωφορείων και πλοίων για να οργώνει την Ελλάδα, όπου υπάρχει μικρασιατικός ελληνισμός, και να μαζεύει αντικείμενα. Έγγραφα, ενδύματα, βιβλία, στολές, έπιπλα... Θράκη, Μακεδονία, νησιά, Στερεά....Ποτέ δεν κουραζόταν, ποτέ δεν βαρυγκομούσε. Άλλωστε την έτρεφε το Όραμα της Ιωνίας !!!

"Ο νους μου φεύγει ξανά και πηγαίνει σε μέρη πού με πονάνε, σε μέρη που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Ο πόνος θα σταματήσει μόνο όταν πεθάνω. Το σώμα μου βρίσκεται εδώ, στο ΤΩΡΑ, αλλά το μυαλό μου συνεχίζει στο ΤΟΤΕ, στην αγαπημένη πατρίδα που δεν ξέχασα ούτε στιγμή...", έγραψε σε κάποιο σημείο του αυτοβιογραφικού βιβλίου της "ΤΡΕΙΣ ΑΙΩΝΕΣ, ΜΙΑ ΖΩΗ" που εκδόθηκε από τις εκδ. Λιβάνη (εδώ).

Γιατί η γιαγιά Φιλιώ έζησε τρεις αιώνες με μοναδικό της σκοπό προτού να κλείσει τα μάτια της να μπορέσει κάποτε να εκθέσει τα όσα κατάφερε να διασώσει κατά τη διάρκεια της ζωής της....τρεις αιώνες ήταν αυτοί, δεν ήταν λίγο..... 

Κι έτσι κι έγινε....
Το Μουσείο Μικρασιατικού ελληνισμού
"ΦΙΛΙΩ ΧΑΙΔΕΜΕΝΟΥ" κάποτε έγινε πραγματικότητα.
Χώρος μνήμης και μιας ιδιόρρυθμης αφήγησης μέσα από όσα είδε και έζησε στο διάστημα 3 αιώνων η γιαγιά Φιλιώ, από τότε που γεννήθηκε σε μια γωνιά της Μικρασιατικής γης έως τότε που εξαναγκάστηκε όπως και τόσοι άλλοι να πάρει το δρόμο της προσφυγιάς. Κι όταν βεβαιώθηκε πως τα ιερά κειμήλια βρίσκονταν πια φυλαγμένα σε ασφαλές σημείο....τότε έκλεισε τα μάτια της ήσυχη.... (Απρίλιο του 2007 έγιναν τα εγκαίνια της επανέκθεσης της συλλογής της και τον Ιούνιο του 2007 η γιαγιά Φιλιώ ταξίδεψε για τη νήσο των Μακάρων)

"Κι εδώ άγνωστε - γνωστέ φίλε συνάδελφε δρομέα, αναγνώστη, απ' όπου κι αν είσαι, κι αν ένας λόγος παραπάνω η μακρινή σου καταγωγή είναι από τ' άγια χώματα της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Πόλης είναι νομίζουμε μονόδρομος για σένα η επίσκεψη στο Μουσείο Μικρασιατών "ΦΙΛΙΩ ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΥ" στη Νέα Φιλαδέλφεια και το διάβασμα του βιβλίου της. Και τότε η αδάμαστη Ελληνίδα θα ζει στις μνήμες που μας άφησε για πάντα. Και τότε αυτό το ΕΡΓΟ ΖΩΗΣ θα δικαιωθεί.
Όπως δικαιώνονται ΠΑΝΤΑ, όλοι αυτοί οι λίγοι, οι δοσμένοι, οι ρομαντικοί, αυτοί που δεν ζητούν ΠΑΡΑΣΗΜΑ από τους άλλους, αλλά τους τα δίνει η ίδια η πράξη ζωής τους... Με το καθάριο βλέμμα, την έμφυτη αγνότητα, την ευγενική καρδιά, την ανεξάντλητη αισιοδοξία, την ανείπωτη αγάπη για τη ζωή και τη δημιουργία, αυτοί οι τόσο μοναδικοί άνθρωποι που σημαδεύουν θαρρείς το κέντρο της αλήθειας, αυτοί οι άνθρωποι οι τόσο ξεχωριστοί, ξεπερνώντας όλες τις αντιξοότητες, μας δείχνουν το δρόμο της αρετής...
Κι ανάμεσα τους, κάποιοι τόσο....μα τόσο δικοί μας....

....ώστε....
....Μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιούνη, του κάθε Ιούνη.....
....στα καλοκαίρια της ζωής μας....
...να τους θυμόμαστε...."
(Κων. Σάμιος)

Κάπου σε μια γωνιά του Μουσείου η γιαγιά Φιλιώ έχει εναποθέσει λίγο χώμα από την Αναξαγόρειο Σχολή το οποίο συνέλλεξε σε ένα ταξίδι της στη γενέτειρά της στα Βουρλά της Μ. Ασίας....έτσι....όπως έλεγε....ώστε το ιερό χώμα της γενέτειράς της να στεριώσει τη συλλογή της....

Το Μουσείο λειτουργεί Τρίτη - Πέμπτη - Παρασκευή, 09.00 - 14.00 και Τετάρτη, 18.00 - 20.00 τηλ.: 213. 20.49.155 και εκτός των επισκεπτών, το Μουσείο επισκέπτονται σχολεία, σωματεία και άλλοι φορείς. (Πληροφορίες για το Μουσείο μπορείτε να βρείτε εδώ

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα συγκινητικό αφιέρωμα στη γιαγιά Φιλιώ