Σελίδες


Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2012

Κανελόριζα




Τραγούδι με προέλευση από την επαρχία Λυδίας στα Δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας.


Ο ρυθμός του κομματιού στον πρώτο στίχο κάθε στροφής είναι 9/8 (2-3-2-2), ενώ στο δεύτερο στίχο αλλάζει και γίνεται 7/8 (3-4), χορεύεται στα βήματα του «Μικρασιατικου αντικρυστού» και κινείται μελωδικά σε δρόμο Σαμπά.

Κάτω στον γιαλό κάτω στο περιγιάλι, κάτω στο γιαλό κάτω στο περιγιάλι
κόρην α... κόρην αγαπώ κόρην α... κόρην αγαπώ.

Κόρην αγαπώ ξανθή και μαυρομάτα, κόρην αγαπώ ξανθή και μαυρομάτα,
δώδεκα δώδεκα χρονών δώδεκα δώδεκα χρονών.

Δώδεκα χρονών κι ο ήλιος δεν την είδε, δώδεκα χρονών κι ο ήλιος δεν την είδε,
μόνο η μά... μόνο η μάνα της μόνο η μά... μόνο η μάνα της.

Μόνο η μάνα της κανέλλα τη φωνάζει, μόνο η μάνα της κανέλλα τη φωνάζει,
κανελό... Κανελόριζα κανελό... Κανελόριζα.

Κανελόριζα και άνθος της κανέλλας, Κανελόριζα και άνθος της κανέλλας,
φούντα της φούντα της μηλιάς φούντα της φούντα της μηλιάς.

Φούντα της μηλιάς στα μήλα φορτωμένη, φούντα της μηλιάς στα μήλα φορτωμένη,
τ’ άκουσα τ’ άκουσα κι εγώ τ’ άκουσα τ’ άκουσα κι εγώ.

Τ’ άκουσα κι εγώ πάω να κόψω μήλα, τ’ άκουσα κι εγώ πάω να κόψω μήλα,
μήλα δε μήλα δεν ηύρα μήλα δε μήλα δεν ηύρα.

Μήλα δεν ηύρα μόν’ τον καημό που πήρα, μήλα δεν ηύρα μόν’ το καημό που πήρα,
πέφτω σ’ α... πέφτω σ’ αρρωστιά πέφτω σ’ α... πέφτω σ’ αρρωστιά.

Πέφτω σ’ αρρωστιά σε κίνδυνο μεγάλο, πέφτω σ’ αρρωστιά σε κίνδυνο μεγάλο,
φέρτε το φέρτε το γιατρό φέρτε το φέρτε το γιατρό.

Φέρτε το γιατρό τον πόνο μου να γιάνει, φέρτε το γιατρό τον πόνο μου να γιάνει,
που με λά... που με λάβωσε που με λά... που με λάβωσε.

Που με λάβωσε μια κόρη από την Κρήτη, που με λάβωσε μια κόρη από την Κρήτη,
κόρη κρη... κόρη κρητικιά κόρη κρη... κόρη κρητικά.

Κόρη κρητικιά κόρη παπαδοπούλα, κόρη κρητικιά κόρη παπαδοπούλα,
κόρη κρη... κόρη κρητικιά κόρη κρη... κόρη κρητικά.

πηγή:http://kanellatou.gr


Η Ποντιακή διάλεκτος και η λεκτική της σχέση με την αρχαία Ελληνική

Γράφει η Αρχοντούλα Κωνσταντινίδου - Φιλόλογος

Η ποντιακή διάλεκτος μαζί με την καππαδοκική, την τσακώνικη και την κατωιταλική συνιστούν το σύνολο των διαλέκτων της νεοελληνικής γλώσσας. Ειδικότερα, η ποντιακή και η καππαδοκική αποτελούν τα λεγόμενα μικρασιατικά ιδιώματα. Αναφορικά με την ποντιακή διάλεκτο αξίζει να σημειωθεί πως έλκει την καταγωγή της από την ιωνική διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής, καθώς Ίωνες ήταν οι άποικοι της Σινώπης, οι οποίοι με τη σειρά τους αποίκησαν τις άλλες παράλιες πόλεις του Εύξεινου Πόντου.

Δυστυχώς, δε γνωρίζουμε ικανοποιητικά την εξέλιξη της ποντιακής διαλέκτου από τα πρώτα της στάδια μέχρι και την αρχή της περιόδου της Τουρκοκρατίας, καθώς το μοναδικό γραπτό μνημείο που διασώθηκε είναι μια επιγραφή του 1306, ενώ αναφορικά με τη φωνητική της γνωρίζουμε πως είχε διαφοροποιηθεί από την κοινή δημοτική γλώσσα του Βυζαντίου, ήδη από τον 12ο αιώνα, χάρη στην παρατήρηση του Ευσταθίου, αρχιεπίσκοπου Θεσσαλονίκης: «Τα γουν ακάνθια, αχάντια τινές φασίν εώων ανδρών», γράφει στη δική του Ιλιάδα.

Η γεωγραφική εξάπλωση του Εύξεινου Πόντου είχε ως αποτέλεσμα και την επέκταση των ορίων, μέσα στα οποία μιλιόταν η ποντιακή διάλεκτος. Έτσι, η ομιλία της ποντιακής διαλέκτου ξεκινούσε στα δυτικά από την Ινέπολη(Ιωνόπολη) κι έφτανε ως τη Ριζούντα και την Κολχίδα στα ανατολικά, συμπεριλαμβάνοντας σαφώς και την ενδοχώρα ανάμεσά τους. Η πιο μεγάλη ενδοχώρα στην οποία ακουγόταν η ποντιακή διάλεκτος ήταν αυτή της Τραπεζούντας με τις περιοχές της Γεμουράς, της Ματσούκας, της Σάντας, της Κρώμνης και της Χαλδίας.

Μόνο στην περιοχή της Πάφρας και στην ενδοχώρα, που αυτή περιλαμβάνει, μεταξύ των περιοχών Κάβζας- Βεζυρκιοπρού- Λαοδίκειας οι ποντιακοί πληθυσμοί ήταν τουρκόφωνοι, εξαιτίας των συστηματικών διώξεων και βασανιστηρίων, που εξαπέλυσαν οι Τούρκοι εναντίον των Ελλήνων ξεκινώντας από την πτώση της Τραπεζούντας το 1461. Τις πιο άγριες μορφές της τουρκικής θηριωδίας τις γνώρισαν οι κάτοικοι της Πάφρας και της Αμισού, όταν οι Τούρκοι σε μια μέρα μόνο έκοψαν 1500 γλώσσες Ελλήνων για να εκφοβίσουν τους Έλληνες και να πάψουν να μιλούν οριστικά τη μητρική τους γλώσσα, όπως παραδίδουν οι ιστορικοί συγγραφείς Οικονομίδης Δημοσθένης και Βακαλόπουλος Απόστολος. Έτσι, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών έχασαν την ελληνική τους γλώσσα, διατήρησαν όμως ακέραιη, αν όχι επαυξημένη, την ελληνική τους συνείδηση και τη χριστιανική τους πίστη.

Η ποντιακή διάλεκτος, αν και δέχθηκε επιδράσεις από την τουρκική κι ενσωμάτωσε λέξεις από ξένες γλώσσες (περσικές, αραβικές, ρωσικές) εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης του Πόντου διατήρησε ατόφιες λέξεις κι εκφράσεις της αρχαίας ελληνικής, οι οποίες δε διασώθηκαν στη νεοελληνική γλώσσα, ή είναι εγγύτερα στην αρχαία ελληνική απ’ ότι είναι η σημερινή νεοελληνική τους μορφή. Παραθέτουμε πολλές λέξεις κατατάσσοντάς τις στα αντίστοιχα μέρη του λόγου:

Ρήματα:
Σπογγίζω (=σκουπίζω, συναντάται ακόμα και στις Θεσμοφοριάζουσες του Αριστοφάνη), διακλύζω (=ξεπλένω με νερό), αλίζω (=αλατίζω), εγκαλώ (=κατηγορώ), αναλύω (=μουσκεύω), ή ελαφρώς παραλλαγμένα όπως τα ρήματα, γλύνω (=εκλύω), τσανίζω (=κατανίζω), αναστορώ (=ανιστορώ), υβρίζω (ενώ στα νέα ελληνικά λέμε βρίζω).

Ουσιαστικά:
(ι)χώρ (=ζωογόνος ουσία, το υγρό που έρρεε στις φλέβες του μυθικού γίγαντα Τάλου, στα ποντιακά ο κρόκος του αβγού), στέγος (=στέγη), ψύχος (=κρύο), φέγγος (=το φως του φεγγαριού), άρκος (=αρκούδα), έγκλημα (=κατηγορία), ή ελαφρώς παραλλαγμένα όπως κιντέα (=κνίδη, τσουκνίδα), κοχλίδ’(ιν) (=κοχλίας, σαλιγκάρι).

Επίθετα:
Άναλος (=ανάλατος), άβρωτος (=αυτός που δεν τρώγεται), ανώμοτος (=αυτός που δε σέβεται το νόμο), έμνοστος (=νόστιμος), ή ελαφρώς παραλλαγμένα όπως ημ’σός (από το αρχαίο ήμισυς), παλαλός (από τη μετοχή απολωλώς του ρήματος απόλλυμαι=χάνομαι, άκλερος( =άκληρος)

Επιρρήματα:
Όθεν (=όπου, απ’ όπου), άνθεν (από το άνωθεν), κάθεν (από το κάτωθεν), απέσ’ (=από +έσω), άγκαικα (άνω + κάτω)

Αντωνυμίες:
Τ’ εμόν (=δικό μου), τ’ εμέτερον (=δικό μας), αούτος, αούτε (αυτός, αυτή, διατήρησε την προφορά της αρχαίας ελληνικής), καθείς.


Η διατήρηση όλων αυτών των λέξεων της αρχαίας ελληνικής στην ποντιακή διάλεκτο είναι εντυπωσιακή και καταδεικνύει τη δύναμη και την αξία που έχει, όχι μόνο η ποντιακή διάλεκτος, αλλά και οι άλλες διάλεκτοι και τα άλλα ιδιώματα της νεοελληνικής γλώσσας, αφού διακρίνονται από ανάλογα χαρακτηριστικά. Αν αναλογιστούμε σοβαρά τα παραπάνω, θα διαπιστώσουμε πως η προσπάθεια για τη διάσωση της ποντιακής διαλέκτου, έστω και τώρα, και η εκμάθησή της από τις νεότερες γενιές δεν είναι δείγμα στείρας προσκόλλησης στην παράδοση, αλλά προσπάθεια για αξιοποίηση των στοιχείων που έχει να μας προσφέρει. Αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι διάλεκτοι είναι ένα κατώτερο είδος ή μια παραφθορά της κοινής, είναι ρατσιστικές και προέρχονται από αδαείς ή ημιμαθείς. Άλλωστε, κάθε διάλεκτος είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων που τη χρησιμοποιούν και να ισχυροποιεί τους συνεκτικούς δεσμούς του.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ολοένα και αυξανόμενης διακρατικής συνεργασίας, που επιβάλλει την εκμάθηση δύο ή τριών ξένων γλωσσών, η διάσωση της ποντιακής διαλέκτου γίνεται ακόμη πιο δύσκολη, γεγονός που αυξάνει την ευθύνη των πολιτιστικών συλλόγων για το θέμα αυτό. Στην αντίθετη περίπτωση, με το πέρασμα των χρόνων η αδυναμία κατανόησης της ποντιακής διαλέκτου θα επιφέρει την αποξένωση από τα άλλα στοιχεία της παράδοσης, όπως είναι η μουσική και ο χορός, και θα μας καταστήσει «αγροίκους», αφού δε θα «εγροικούμε» πια τη γλώσσα μας.


Βιβλιογραφία:
-Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου, Άνθιμου Παπαδόπουλου, «Αρχείον Πόντου».
-Ετυμολογικόν Ερμηνευτικόν Λεξιλόγιον, Νικόλαου Λαπαρίδη, εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη.
-Μελετήματα ποντιακής διαλέκτου, Δ.Ε. Τομπαΐδη, εκδ. κώδικας.
- Ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, Χρήστου Σαμουηλίδη, εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη.
- Ιστορική γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου, Άνθιμου Παπαδόπυλου, «Αρχείον Πόντου».
- «Η εν Πόντω ελληνική γλώσσα», Παντελή Μελανοφρύδη, εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη».

πηγή: http://pontiaka1.blogspot.gr/2012/03/blog-post.html

Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2012

Τυρφών Μπάφρας





Ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία

Τυρφών ή Τρυφών είναι μία μορφή «Τρυγόνας» που χορευόταν στην περιοχή της Μπάφρας. Στην αρχική μορφή του ο χορός πήγαινε προς τα δεξιά ώσπου μπήκε στο χορό ο Τρύφων, ένας άνθρωπος ισχυρογνώμων που έκανε πάντα του κεφαλιού του και οδήγησε τον χορό προς την σωστή μεριά-κατά την γνώμη μου-δηλαδή αριστερά, αφού σχεδόν όλες οι Τρυγόνες κινούνται προς τα εκεί. Ο νεοτερισμός αυτός άρεσε στους Μπαφραίους και από τότε άρχισαν να τον χορεύουν σαν αυτόν. Προς τιμήν του ονόμασαν τον χορό «Τυρφών» που είναι η παραφθορά του Τρυφών δηλαδή του ονόματος του, σύμφωνα με τον Γιώργο Αντωνιάδη (Συμβολή στην Έρευνα του Ποντιακού Χορού, Ν. Ζουρνατζίδη σελ., 133).
Ο χορός Τρυφών θεωρείται μια παραλλαγή της Τρυγόνας που εμφανίζει όμως τις εξής διαφορές:
Α) συνοδεύεται από διαφορετική μουσική και σαν όργανα χρησιμοποιούνται ο ζουρνάς με το νταούλι και λιγότερο η λύρα
Β) χορεύεται με έντονα πηδηχτά βήματα (του δεξιού ποδιού)
Γ) όταν προπορεύεται το δεξί πόδι προβάλει το αριστερό πίσω από την πλάτη, όταν προπορεύεται το αριστερό προβάλει το δεξί μπροστά στο σώμα

Ο χορός:

Μεικτός αριστερόστροφος χορός που έχει 8 βήματα, χορεύεται σε κλειστό κύκλο και λαβή είναι από τις παλάμες με τα χέρια παράλληλα προς το σώμα.
Αναπήδηση (πηδηχτό βήμα στον τόπο) του δεξιού ποδιού μπροστά προς το κέντρο του κύκλου με ταυτόχρονη προβολή του αριστερού-πίσω από την πλάτη-λυγισμένο στην άρθρωση του γονάτου (βήμα 1), πάτημα του αριστερού ποδιού προς τα πίσω στον τόπο (βήμα 2). Μία φορά ακόμη επαναλαμβάνονται τα δύο πρώτα βήματα που και αυτά εκτελούνται στον τόπο (βήματα 3 και 4). Στο 1ο και στο 3ο βήμα τα χέρια αιωρούνται από πίσω προς τα εμπρός, ενώ στο 4ο βήμα σηκώνονται στην ανάταση και παραμένουν εκεί μέχρι το 8ο βήμα. Αναπήδηση του αριστερού ποδιού στην διάσταση αριστερά με ταυτόχρονη προβολή του δεξιού ποδιού μπροστά προς το κέντρο του κύκλου ελαφρά λυγισμένο στο γόνατο (βήμα 5), πάτημα δεξιού ποδιού στον τόπο λίγο πιο μπροστά από το αριστερό (βήμα 6) και επανάληψη των δύο τελευταίων βημάτων μία ακόμη φορά (βήματα 7 και 8).
Ο ρυθμός του χορού είναι πεντάσημος 5/8 (3-2).

επιμέλεια κειμένου καικινούμενης εικόνας : κ.Κοκοβίδης - κ.Σιδηρόπουλος

Αρματσούκ΄ Κάρς



Λαογραφικά στοιχεία

Η ονομασία του χορού πιθανώς να προέρχεται από τη λέξη "σαρματσούκ", η οποία στη τούρκικη γλώσσα σημαίνει γενικά το αναρριχώμενο φυτό, ενώ αρματσούκ ονομάζουν και την μύτη του στόχαστρου στο τουφέκι. Ελματσούκ, στη τούρκικη γλώσσα σημαίνει, "μικρή μηλιά ή μικρό μήλο". Το Αρματσούκ ή Ελματσούκ είναι χορός έντονος, δυναμικός, χορεύτηκε από Πόντιους των περιοχών Κάρς και Σεβάστειας που σαν κύριο όργανο συνοδείας χρησιμοποιούσαν την λύρα-χωρίς τραγούδι-και λιγότερο τα υπόλοιπα.


Ο χορός:

Είναι μεικτός δεξιόστροφος, κυκλικός χορός και η αρχική λαβή είναι από τις παλάμες με τα χέρια παράλληλα προς το σώμα. Τα βήματά του χορού είναι 14 και ο ρυθμός του 2/4 ή 4/8 (2-2).
Με το δεξί πόδι να προπορεύεται του αριστερού και το σώμα να έχει φορά προς την νοητή περιφέρεια του κύκλου στην οποία κινείται ο χορός κάνουμε 4 βήματα, προς τα δεξιά (βήματα 1-4). Πάτημα-χτύπημα του δεξιού ποδιού προς το κέντρο του κύκλου με ταυτόχρονη στροφή του σώματος και αιώρηση των χεριών από πίσω προς τα εμπρός (βήμα 5) ανασηκώνεται το αριστερό στον αέρα και τα χέρια λυγίζουν στους αγκώνες (βήμα 6) . το ίδιο πόδι πατά μπροστά από το δεξί (βήμα 7) ανασηκώνεται το δεξί λυγισμένο στο γόνατο (βήμα 8) και πατά στον τόπο (βήμα 9) ανασηκώνεται το αριστερό λυγισμένο στο γόνατο (βήμα 10) προβολή της φτέρνας προς το έδαφος μπροστά από το δεξί (βήμα 11) ανασηκώνεται στην συνέχεια το ίδιο πόδι, δηλαδή το αριστερό λυγισμένο στο γόνατο (βήμα 12) και επαναλαμβάνεται η τελευταία κίνηση του αριστερού ποδιού για μία ακόμη φορά (βήματα 13 και 14).

Επιμέλεια κειμένου και κινούμενης εικόνας: κ.Κοκοβίδης - κ.Σιδηρόπουλος

Κιζέλα Ματσούκας



Λαογραφικά στοιχεία

Ο χορός πήρε την ονομασία του από τους στίχους του τραγουδιού:
"Κόρη κατήβα σο μαντρίν ελλύεν η κιζέλα".

«Κιζέλα» στην Ποντιακή διάλεκτο είναι ονομασία που έδιναν μεταφορικά στην αγελάδα και είναι ακριβώς ο ίδιος χορός με το «Καλόν Κορίτσ΄» χωρίς όμως τις αιωρήσεις των χεριών. Χορευόταν στην ευρύτερη περιοχή της Ματσούκας (81 χωριά). Και αυτός ο χορός αποτελεί μια μορφή Σερανίτσας που χορευόταν πιο κάτω στην Χερίαινα ή Χερίανα της Αργυρούπολης.

O χορός:

Μεικτός αριστερόστροφος χορός που έχει 16 βήματα και η αρχική λαβή είναι από τις παλάμες με λυγισμένους τους αγκώνες. Στα πλάγια βήματα πάντα προπορεύεται το δεξί πόδι ενώ το αριστερό βρίσκεται μόνιμα πιο πίσω.
Προβολή του δεξιού ποδιού λοξά δεξιά προς το κέντρο του κύκλου (1ο βήμα) ακολουθεί πάτημα-λύγισμα στο αριστερό πόδι που κινείται πάντα στην νοητή περιφέρεια (λίγο πιο πίσω από το δεξί 2ο βήμα), το δεξί πατά-λυγίζει προς τα δεξιά (3ο βήμα) και (4ο βήμα) πάτημα αριστερού στον τόπο (τα βήματα αυτά είναι μικρότερα από αυτά που εκτελούνται προς τα αριστερά γιατί ο χορός κινείται αριστερά). Στη συνέχεια το δεξί πατά-λυγίζει προς τα αριστερά (5ο βήμα), (6ο βήμα) το αριστερό πατά-λυγίζει αριστερά (7ο βήμα) το δεξί πατά-λυγίζει αριστερά και (8ο βήμα) πάτημα δεξιού ποδιού πίσω από το αριστερό στην νοητή περιφέρεια του κύκλου για να ακολουθήσουν τα 4 επιτόπια τριαράκια με σουστάρισμα. (9ο & 10ο βήμα) δεξιό τριαράκι στην διάσταση (11ο & 12ο βήμα) αριστερό τριαράκι στην διάσταση (13ο & 14ο βήμα) δεξιό τριαράκι στην διάσταση (15ο & 16ο βήμα) αριστερό τριαράκι.
Ο ρυθμός είναι πεντάσημος 5/8 (3-2).

Επιμέλεια κειμένου και κινούμενης εικόνας!κ.Σιδηρόπουλος - κ.Κοκοβίδης

Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2012

Τίκ - Από Πάν΄ και Κά Ματσούκας



Λαογραφικά στοιχεία

Το Από Πάν΄ Και Κά δηλαδή τον Αγκαλιαστό χορό της Γαλίανας οι κάτοικοι του Κοσμά της Ματσούκας σημερινοί κάτοικοι του Κεχρόκαμπου Καβάλας τον ονομάζουν Καπικεέτ΄ κον. Τά όργανα που συνόδευαν τον χορό ήταν συνήθως η λύρα η γκάιντα, ο ζουρνάς με συνοδεία το νταούλι. Ο χορός ή πιο σωστά η χορευτική διαδικασία η έκφραση συνοδεύεται από το τραγούδι:
Εχκ΄έρται ο Γιακούμπ αγάς, Ελένε μου
Τέρεν την ΄τοιμασία σ΄, ώφ, ώφ που το χόρευαν κατά την διάρκεια ενός γλεντιού ή κατά την επιστροφή στα σπιτια τους από την διασκέδαση από ένα άλλο μέρος. (Στοιχεία παρμένα από το βιβλίο του Ν. Ζουρνατζίδη: Συμβολή στην Έρευνα του Ποντιακού Χορού).


Ο χορός:
O χορός είναι μεικτός, συνήθως επιτόπιος, χορεύεται σε κλειστό κύκλο, έχει 4 βήματα τα οποία μπορούν να μετρηθούν σαν (2 δυαράκια) ή (2 τριαράκια) και ή αρχική λαβή αγκάλιασμα των χορευτών από την μέση.
Πάτημα δεξιού ποδιού στην διάσταση δεξιά της νοητής περιφέρειας. Κλείσιμο του αριστερού ποδιού δίπλα στο δεξί (βήματα 1 και 2). Πάτημα αριστερού ποδιού αριστερά στην διάσταση της νοητής περιφέρειας και κλείσιμο δεξιού δίπλα στο αριστερό (βήματα 3 και 4).
Η χορευτική παραλλαγή (φιγούρα) αποτελεί έναν νεοτερισμό μια νεότερη προσθήκη. Ήπιο λύγισμα-κάμψη και τον δύο γονάτων με μικρή αναπήδηση στην διάσταση δεξιά δεξιού ποδιού με ταυτόχρονο λύγισμα του αριστερού από το γόνατο (βήμα 1) κλείσιμο αριστερού ποδιού δίπλα στο δεξί (βήμα 2). Λύγισμα-κάμψη και τον δύο γονάτων με μικρή αναπήδηση στην διάσταση αριστερά του αριστερού ποδιού με ταυτόχρονο λύγισμα του δεξιού από το γόνατο (βήμα 4) κλείσιμο δεξιού ποδιού δίπλα στο αριστερό (βήμα 4).

Επιμέλεια κειμένου και κινούμενης εικόνας: κ.Σιδηρόπουλος - κ.Κοκοβίδης

Τίκ Νικόπολης ή Τίκι



Λαογραφικά στοιχεία

To Τίκι έχει τα βήματα του Τίκ Διπλόν και διαφέρει από αυτό γιατί έχει εντελώς διαφορετικού ύφος αφού χορεύεται στον αέρα. Είναι δεξιόστροφος χορός από την περιοχή της Νικόπολης του Πόντου (παλιά ονομασία Γαράσαρη) που χορεύεται σε κλειστό κύκλο με τα χέρια σηκωμένα στην ανάταση και έχει 10 βήματα. Το χαρακτηριστικό του χορού αυτού είναι ότι έχει ανεπαίσθητες κάμψεις και άρσεις (αναπηδήσεις) του σώματος.

Bήμα:

Ο χορός ξεκινά με επιτόπια αναπήδηση και το αριστερό πόδι να περνά πάνω από το δεξί προς το κέντρο του κύκλου και να σταυρώνει με μια ελαφριά κάμψη των γονάτων (1ο βήμα στην αναπήδηση και το 2ο στο πάτημα), κάθετη άρση του σώματος και προσγείωση στο έδαφος πρώτα με το αριστερό προς τα πίσω (3ο βήμα) και μετά με το δεξί να πατά πιο μπροστά(4ο βήμα) πάτημα πρώτα αριστερού και μετά δεξιού ποδιού πιο πίσω (5ο & 6ο βήμα) αναπήδηση στο δεξί πόδι με ταυτόχρονη κάμψη του γόνατος στο αριστερό και προσγείωση στο δεξί (7ο & 8ο βήμα) αναπήδηση στο αριστερό με ταυτόχρονη κάμψη του γόνατος και προσγείωση στο δεξί (9ο βήμα και 10ο βήμα).

Επιμέλεια κειμένου και κινούμενης εικόνας: κ.Κοκοβίδης - κ.Σιδηρόπουλος

Τριπάτ Ματσούκας



Λαογραφικά στοιχεία


Τριπάτ Ματσούκας. Δεξιόστροφος χορός που χορεύται σε κλειστό κύκλο με τα χέρια λυγισμένα στους αγκώνες, σε ρυθμό αργού Μονού Τίκ.

Bήμα

Ο χορός ξεκινά με το δεξί πόδι-φτέρνα που προπορεύεται πάντα να πατά λοξά δεξιά (προς το κέντρο του κύκλου) και το αριστερό να ακολουθεί συνεχώς.

Εκτελούνται 5 βήματα προς το κέντρο, ενώ το 6ο είναι ένα μικρό βήμα του αριστερού ποδιού προς τα πίσω και ακολουθούν 6 συνολικά τριαράκια σαν αυτά του Τίκ Διπλόν με τα οποία ο χορευτής επανέρχεται στην αρχική του 

 Επιμέλεια κειμένου και κινούμενης εικόνας: κ.Κοκοβίδης - κ.Σιδηρόπουλος

Ομάλ Νικόπολης- Kουνιχτόν



Λαογραφικά στοιχεία

Το Ομάλ Νικόπολης ή Kουνιχτόν όπως υποδηλώνει και το τοπονύμιο χορευόταν στην περιοχή αυτή του Πόντου που λεγόταν παλαιότερα Αξίκιοϊ με έντονο τρέμουλο. Είναι δεξιόστροφος χορός που χορεύεται σε κλειστό κύκλο με τα χέρια λυγισμένα στους αγκώνες και έχει 10 βήματα.

Bήμα:

Κάνουμε τρία βήματα δεξιά (ξεκινώντας με το δεξί) και στο 4ο βήμα το αριστερό χτυπά και πατά δίπλα στο δεξί. Το αριστερό πάλι, πατά αριστερά στην διάσταση (5ο βήμα) και έρχεται το δεξί που χτυπά και πατά δίπλα στο αριστερό (6ο βήμα). Τα δύο τελευταία βήματα επαναλαμβάνονται δύο ακόμα φορές μία δεξιά και μία αριστερά μέχρι το 10ο βήμα

Επιμέλεια  κειμένου και κινούμενης εικόνας: κ.Σιδηρόπουλος - κ.Κοκοβίδης

Ομάλιν Νικόπολης



Λαογραφικά στοιχεία


Το Ομάλιν είναι μία παραλλαγή του χορού Ομάλ όπως αυτός χορευόταν στην περιοχή της Νικόπολης (Γαράσαρης). Τον χορό παρουσίασαν στον Ν. Ζουρνατζίδη κάτοικοι του χωριού Πλάτανα Καβάλας με καταγωγή από την Μπάλτζανα στην πατρίδα.
Η Μπάλτζανα βρίσκεται στο 25ο χιλιόμετρο του δρόμου Νικοπόλεως-Αλούτζερας και πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα και μεγαλύτερα χωριά της Περιφέρειας Νικόπολης με 1000 κατοίκους από τους οποίους οι 950 ήταν Έλληνες και οι 50 Τούρκοι. Οι κάτοικοι του χωριού φημίζονταν για την έφεση στα γράμματα και είχαν πολύ ανεπτυγμένο τον λαϊκό πολιτισμό. Στοιχεία παρμένα από το βιβλίο του Σάββα Καλεντερίδη (Ανατολικός Πόντος).



Ο χορός:

είναι είτε δεξιόστροφος (προπορεύεται το δεξί πόδι του αριστερού), είτε αριστερόστροφος (προπορεύεται το αριστερό πόδι του δεξιού) ή να χορεύεται στον τόπο. Η λαβή είναι είτε με τα χέρια να κρέμονται παράλληλα με το σώμα είτε σηκωμένα στην ανάταση και έχει 6 βήματα (τρία πατήματα μπροστά και τρία πίσω που εκτελούνται σε 2 χρόνους και αντιπροσωπεύουν ένα βήμα). Το σώμα γέρνει ελαφρά μπρός-πίσω με έντονο τρέμουλο ή μπορεί να είναι στραμμένο προς το έδαφος.

Επιμέλεια κειμένου και κινούμενης εικόνας: κ.Κοκοβίδης - κ.Σιδηρόπουλος

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2012

Πατανία τέλη 19ου/αρχές 20ού αι.


Πατανία τέλη 19ου/αρχές 20ού αι. Δ. 1.60x2.00 μ. Μαλλί Κρήτη Αθήνα, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Α.Μ. 5525 Τμήμα κόκκινου, μάλλινου τρίφυλλου κλινοσκεπάσματος με πολύχρωμο ενυφασμένο διάκοσμο. Στο κέντρο δεσπόζουν δύο θέματα: μία μεγάλη άμαξα που τη σέρνουν δύο άλογα και την Αγία Σοφία με ψηλά καμπαναριά, που τα στολίζει ο σταυρός. Στο κάτω μέρος η υφάντρα έχει κεντήσει τη λέξη ΚΑΛΗΜΕΡΑ πλαισιωμένη από δύο πετεινούς, αρχέγονο σύμβολο της πάλης και της νίκης των δυνάμεων του καλού ενάντια σε αυτές του κακού. Τη σύνθεση συμπληρώνουν κοπέλες που χορεύουν και εραλδικές παραστάσεις πουλιών και λουλουδιών.
 

Πατανία τέλη 19ου/αρχές 20ού αι.

 


Πατανία τέλη 19ου/αρχές 20ού αι. Δ. 1.30x1.97 Μαλλί Κρήτη Αθήνα, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Α.Μ. 5874 Κόκκινο, μάλλινο δίφυλλο κλινοσκέπασμα με πολύχρωμο ενυφασμένο διάκοσμο. Η επάνω στενή πλευρά χαρακτηρίζεται από πλήθος μοτίβων λευκού και κόκκινου χρώματος. Η κάτω στενή πλευρά είναι χωρισμένη σε δύο οριζόντιες επάλληλες ζώνες όπου γυναικείες μορφές χορεύουν πιασμένες χέρι-χέρι, ενώ ανάμεσα παρεμβάλ- λονται γραμμικά και φυτικά μοτίβα. Ξεχωρίζουν δύο εραλδικές παραστάσεις πουλιών. Στην άνω φρίζα της κάτω πλευράς εναλλάσσονται μικρές γυναικείες μορφές με φυτικά μοτίβα.
 

Δισάκι αρχές 20ού αι.


Δισάκι αρχές 20ού αι. Δ. 1.10x0.45 Μαλλί ,δέρμα Μικρά Ασία Αθήνα, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Α.Μ. 14644 Δισάκι μάλλινο υφασμένο με την τεχνική του χαλιού με διακοσμητικές λεπτομέρειες από δέρμα. Πλούσιος πολύχρωμος διάκοσμος με παράσταση του Αγίου Δημητρίου και στις δύο πλευρές. Στο κέντρο δεσπόζουν μεγάλα ακτινωτά λουλούδια.
 

Αμπαή αρχές 20ού αι


Αμπαή αρχές 20ού αι. Δ. 0.43x0.65 μ. Μαλλί, μετάξι Σαρακατσάνοι Αθήνα, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Α.Μ. 9089 Αμπαή, μάλλινο κάλυμμα με ενυφασμένο διάκοσμο για το στολισμό του αλόγου που χρησιμοποιούσαν στο ψίκι (γαμήλια πομπή). Σε μπλε σκούρο φόντο προβάλλουν ρόδακες από πολύχρωμα μεταξωτά γαϊτάνια και κομμάτια κόκκινης τσόχας. Στις τρεις πλευρές κρόσσι.
 

Χράμι αρχές 20ου αιώνα

 


 
Χράμι αρχές 20ου αι. Δ. 1.80Χ1.05 μ. Μαλλί Μέτσοβο Αθήνα, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Α.Μ. 10506 Ορθογώνιο μάλλινο υφαντό παραπέτασμα πόρτας. Ο πολύχρωμος διάκοσμος είναι ταξινομημένος σε δύο επιφάνειες. Η εξωτερική είναι κόκκινη ενώ η εσωτερική μαύρη και απολήγει σε αέτωμα. Τυποποιημένα φυτικά μοτίβα, συνδυασμένα με σύνθετη ζικ-ζακ γραμμή.
 

Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2012

Χρήστος Τσιαμούλης - η παραδοσιακή ελληνική μουσική και η σχέση της με τη μουσική των γειτονικών λαών



Με αφορμή το βιβλίο του "Το αριθμητικό τροπικό σύστημα", ο Χρήστος Τσιαμούλης μιλάει για την παραδοσιακή ελληνική μουσική και τη σχέση της με τη μουσική των γειτονικών μας λαών
πηγή