Πάσχα στη Ρόδο

Την Παρασκευή πριν από την Κυριακή των Βαϊων ζύμωναν οι Επίτροποι πεντάρτι για την Παναγία την Σκιαδενή.
Οι γυναίκες τη Βαγιανοβδομάδα καθάριζαν και άσπριζαν τα σπίτια τους γιατί θα πέρναγε η Εικόνα της Παναγίας. Πήγαιναν πέντε περίπου νεαροί με τα πόδια στην Παναγία την Σκιαδενή και έπαιρναν μαζί τους τα πρόσφορα. Έκαναν περίπου τέσσερις ώρες με τα πόδια. Εκεί γινόταν παράκληση και ύστερα παραδιδόταν η Εικόνα της Παναγίας. Την κουβαλούσαν στον ώμο τους. Το πρωί με τις θυμιατήρες περίμεναν οι γυναίκες στα Διόδια να υποδεχτούν τη Μεγαλόχαρη. Κάποιος έτρεχε μπροστά και κτυπούσε την καμπάνα. Είχαν τότε έθιμο να κάνουν το γύρο του χωριού με την εικόνα και να την περάσουν από τις δύο βρύσες και να γυρίσει στην εκκλησία, να γίνει η Παράκληση και να κτυπήσει η καμπάνα για την Λειτουργία του Λαζάρου. Εκεί γινόταν και το περντάρι. Όποια ήθελε να την κρατήσει το βράδυ στο σπίτι της το έλεγε στον Ιερέα από πριν και ο Ιερέας κρατούσε σειρά. Αυτές που ξενυχτούσαν έπαιρναν λάδι και λαμπάδες στο σπίτι που βρισκόταν η Εικόνα. Εκεί έψαλλαν όλο το βράδυ ύμνους από την παράκληση της Παναγίας και διάβαζαν βίους Αγίων.

Στη Ρόδο το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά στα σπίτια και τραγουδούν τον "Λάζαρο". Στα παλιά τα χρόνια, αυτή την ημέρα, κανένας γεωργός δεν πήγαινε στο χωράφι του να εργαστεί, γιατί πίστευαν, πως ό,τι έπιαναν θα μαραινόταν. Επιτρεπόταν μόνο η συγκέντρωση ξερών κλαδιών για το άναμμα των φούρνων τη Μεγάλη Εβδομάδα για το ψήσιμο των κουλουριών.

Την Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ οι κάτοικοι ανάβουν τον καλαφουνό.
Πρόκειται για μια μεγάλη φωτιά που συμβολίζει το κάψιμο του Ιούδα και η οποία πρέπει να παραμείνει αναμμένη έως την Κυριακή του Πάσχα.

Το Μεγάλο Σάββατο οι νεότεροι άνδρες του χωριού μαζεύουν ξύλα από το δάσος και ανάβουν φωτιά έξω από την εκκλησία. Σε αυτήν μικροί και μεγάλοι πετάνε το Μάρτη και κάνουν από μια ευχή.

Στην περιοχή του Αγίου Ισιδώρου οι κάτοικοι διατηρούν ένα έθιμο που ονομάζεται βουρνες και το οποίο ξεκινά το Μεγάλο Σάββατο και τελειώνει την Λαμπρή Δευτέρα . Συμμετέχουν σε αυτό όλοι οι ανύπαντροι άνδρες του Αγίου Ισιδώρου οι οποίοι πρέπει τις μέρες αυτές να τηρήσουν ορισμένους κανόνες.
Το Μεγάλο Σάββατο οι Λεύτεροι φέρνουν κουτσούρους - μεγάλους κορμούς δέντρων - με τους οποίους ανάβουν τον καλαφουνό πριν την Ανάσταση και κρεμούν ένα ομοίωμα του Ιούδα στην πλατεία του χωριού. Την ίδια ημέρα εκλέγουν το προεδρείο τους το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το έθιμο και θα δικάσει όλους τους Λεύτερους την Λαμπρή Δευτέρα. Την Κυριακή του Πάσχα μετά την Δεύτερη Ανάσταση, όποιος συμμετέχει τελευταία φορά στο έθιμο, επειδή πρόκειται να παντρευτεί, βάζει φωτιά στον Ιούδα.

ΚΑΛΑΦΟΥΝΟΣ

Ένα έθιμο που διατηρείται ως τις μέρες μας είναι ο Καλαφουνός της Λαμπρής. Το βράδυ του Μ. Σαββάτου, παραμονή της Ανάστασης, οι νεαροί ανάβουν μεγάλη φωτιά από κορμούς πεύκων και πολλά ξύλα και φτιάχνουν τον καλαφουνό. Από την Καθαρή Δευτέρα τα παιδιά του σχολείου μάζευαν ξύλα. Έτσι μέχρι το Μεγάλο Σάββατο υπήρχε βουνό από ξύλα. Τα ξύλα τα συσσωρεύουν έξω από την (παλιά) εκκλησία του Αποστόλου Θωμά και σχηματίζεται ένας τεράστιος σωρός, ύψους πολλών μέτρων. Μερικές ώρες πριν την Ανάσταση, βάζουν φωτιά στα ξύλα και τα παιδιά πετούν μέσα στην φωτιά το «Μάρτη» τους, λέγοντας: «Να φωτιά τον μάρτη μου και δώσ’ μου την αυγούλα μου». Η φωτιά διατηρείται και μετά την Ανάσταση καθώς τροφοδοτείται συνεχώς με ξύλα, «κούτσουρα» που φέρνουν οι νέοι.

Σύμφωνα με τον π. Νεκτάριο Κάνια: «Ίσως θα πρέπει να αναζητήσουμε τον συμβολισμό αυτού του εθίμου στην εικόνα της συνοδείας των στρατιωτών που φύλασσαν τον τάφο του Ιησού ή ακόμη στις φωτιές που είχαν ανάψει έξω από το πραιτόριο που δίκαζαν τον Ιησού εκεί δηλαδή που απαρνήθηκε ο Απόστολος Πέτρος τρεις φορές το διδάσκαλό του. Πάντως οποιοσδήποτε και να είναι ο συμβολισμός του εθίμου δεν δικαιολογείται η παραμονή των νέων στον καλαφουνό κατά τη διάρκεια της Αναστάσιμης Θείας Λειτουργίας, διότι αυτοί οι νέοι στερούν τον εαυτό τους από τη χαρά της Ανάστασης, από το μήνυμα της Ανάστασης, που είναι η ψυχική μας Ανάσταση με την ένωσή μας με τον Αναστημένο Ιησού. Όχι λοιπόν απλοί θεατές, όχι έξω και μακριά από τον Ζωοδόχο τάφο του Κυρίου μας, αλλά μέσα στον νυμφώνα Του, γευόμενοι αφού προετοιμαστούμε με εξομολόγηση και νηστεία, το τίμιο Σώμα και Αίμα του Αναστημένου μας Ιησού Χριστού».

Την Λαμπρή Δευτέρα γίνεται το δικαστήριο, που είναι και η αποκορύφωση του εθίμου. Το προεδρείο δικάζει έναν - έναν τους συμμετέχοντες και όσοι δεν τήρησαν τους κανόνες του εθίμου τους επιβάλλονται χρηματικές ποινές. Όσοι αρνούνται να πληρώσουν τους επιβάλλεται η εσχάτη των ποινών, που είναι η βουρνα δηλ. τους ρίχνουν σε μία γούρνα με νερό, ενώ τα χρήματα που συγκεντρώνονται δίδονται για κοινωφελείς σκοπούς.

Στη Ρόδο το τραπέζι της Ανάστασης φιλοξενεί εκτός από την παραδοσιακή μαγειρίτσα και βραστό κεφάλι κατσικιού, την Κυριακή τρώνε το τοπικό φαγητό του Πάσχα το λαμπριάτη, ενώ τα πασχαλινά κουλούρια τα βάζουν σε κλαδιά πεύκου αφού πρώτα τους αφαιρέσουν τις πευκοβελόνες και τα κρεμούν στη μέση του σπιτιού, επίσης το Σάββατο του Λαζάρου οι νοικοκυρές φτιάχνουν στριφτά κουλουράκια, "τα Λαζαράκια", συμβολίζοντας με τον τρόπο αυτό το σώμα του Λαζάρου που ήταν τυλιγμένο στο σάβανο

πηγή