Ρίμα Αγίου Νικολάου «Περαματάρη» Οίας

 

Ρίμα Αγίου Νικολάου «Περαματάρη» Οίας

για τους ναυτικούς του χωριού την εποχή της ακμής

 της ιστιοφόρου ναυτιλίας της Οίας



«Περαματάρης»: νησίδα της Οίας κοντά στον όρμο Αμμούδι πάνω στην οποία βρίσκεται σκαμμένη μέσα στο βράχο η εκκλησία του Αγίου Νικολάου με το προσωνύμιο «Άγιος Νικόλαος ο  Περαματάρης». Ονομάστηκε έτσι από τη λέξη «πέρασμα» λόγω του μικρού θαλάσσιου περάσματος (Διαπόρι) που το χωρίζει από το βουνό της Οίας.

 



Άγιε Νικόλαε μπουγιούκι¹ το όνομα σου

 

που βούλνα² δεν κάμει η θάλασσα χωρίς το θέλημα σου,

 

άκου που σε περικαλώ³, ζαμάνια⁴  αλαμάζω⁵

 

άκου ίντα⁶ ‘χω στη καρδιά και έρχομαι και φωνάζω,

 

τα μάτια μου έχουν δάκρυα όλο να γιαμουρίζουν⁷

 

και μέσα στο γιαμούρισμα⁸  νταλκάδες⁹ σεργιανίζουν¹⁰,

 

σαν τα μπαλίκια¹¹ του νερού που ‘ναι κιζιλεμένα¹²

 

έτσα¹³ δεν μπακμακίζουνε¹⁴ τα βάσανα μου εμένα,

 

τση¹⁵ θάλασσας τα βουλνεψιά²  πατώ να γιουρουγιούνε¹⁶

 

αφού οι δικοί μου αϊλοί¹⁷ πάνω τση ξενυχτούνε,

 

όλο να οτουρμίζομαι¹⁸ όλο να γιαμουρίζω⁷

 

ζαμάνια λείπουν οι αϊλοί μουτλούκι¹⁹ δεν γνωρίζω,

 

τα βουλνεψιά τσοι²⁰ χαίρονται εγώ ‘χω το καημό των

 

να μην επάν’²¹ στο θάνατο να νιώσω χωρισμό των,

 

ρίχνω τση δάκρυ και νταλκά αλάργα²² να τα πάρει

 

μα πάει η βούλνα αξίδικα²³ και πίσω τα γυρνάει,

 

 

και ολονυχτί τον ύπνο μου νταλκάς τόνε ταράζει

 

και η μορφή τση η μαβή²⁴ αγριεμένη μοιάζει,

 

 

Άγιε μου Νικόλαε Άγιε Περαματάρη

 

των ναυτικών η πατρονιά²⁵, κραλή²⁶, μπαϊρακτάρη²⁷

 

που ‘σαι ατού δα²⁸ στο πέρασμα στου Αμμουδιού²⁹ τη μύτη

 

τσοι σκούνες³⁰ μας να ευλογάς άρχοντα και προφήτη,

 

εσύ που εγεννήθηκες στη μακρινή Λυκία

 

από τση Πόλης τα νερά μέχρι και τη Ρωσία

 

τη θάλασσα σακίνευε³¹ στο κάθε τση λιμάνι

 

και εγώ θα στείλω γεμινιά³² που ο νους σου δεν τα βάνει,

 

γιορντάνια³³ και χρυσά προυσιά³⁴ για το εικόνισμα σου

 

μουμλάρια³⁵, λάδι, θυμιατά  να ‘χει η αφεντιά σου

,

τση Πάνω Μεριάς τσοι ναυτικοί απού³⁶ ‘ναι στα νερά σου

 

όντας τα σεργιανίζουνε να ‘χουνε τη χαρά σου,

 

βοήθα τσοι και δώνε τσοι αζλάνη³⁷ και κουράγιο

 

εσένα μόνο έχουνε μπαϊρακτάρη άγιο,

 

κ’ αράσιντα³⁸ στο Καραντενίζ³⁹ κάμε τους μπιρ⁴⁰ φουγάρο

 

όντας περνούνε απ’ άτου δα να κάμουνε τσιγάρο,

 

Άγιε Περαματάρη μας φύλαε το χωριό σου

 

τση Πάνω Μεριάς⁴¹ τσοι ναυτικοί έχε τσοι στο μυαλό σου,

 

γιάντα⁴² από όλα τα θανατικά που όξω από ‘δω⁴³ να μένει

 

από όλα το χειρότερο είν’ οι πνιουργιασμένοι⁴⁴

 

Λεξιλόγιο

¹ μπουγιούκι (από το τουρκ. büyük ) = μεγάλο

² βούλνα, βουλνεψιά (από το ρώσικ. волна, διαβάζεται «volna») = κύμα, κύματα

³ περικαλώ = παρακαλώ

⁴ ζαμάν ή ζαμάνια (από το τουρκ. zaman: χρόνος) = πολύ καιρό

⁵ αλαμάζω (από το τουρκ. ağlamak) = κλαίω 

⁶ ίντα= τι

⁷γιαμουρίζουν, γιαμουρίζω (από το τουρκ. yağmur: βροχή) = δακρύζουν, δακρύζω

⁸ γιαμούρισμα (από το τουρκ. yagmur) = βροχή, δάκρυσμα

⁹ νταλκάδες, νταλκάς (από το τουρκ. dalga) = καημοί, καημός

¹⁰ σεργιανίζουν (από το τουρκ. seyran: βόλτα) = πηγαινοέρχονται

¹¹ μπαλίκια (από το τουρκ. balik) = ψάρια

¹² κιζιλεμένα (από το τουρκ. gizli) = κρυμμένα

¹³ έτσα = έτσι

¹⁴ μπακμακίζουνε (από το τουρκ. bakmak: κοιτάζω) = φαίνονται, εμφανίζονται

¹⁵ τση = της

¹⁶ γιουρουγιούνε (από το τουρκ. yuri: επίθεση) = τρέχουν  (γιουρουντίζω = τρέχω με φόρα,

 

 επιτίθεμαι)

¹⁷ αϊλοί (από το τουρκ. aile: οικογένεια) = οι άνδρες της οικογένειας δηλαδή σύζυγος,

 

 πατέρας, αδερφός, γιος, γαμπρός

¹⁸ οτουρμίζομαι (από το τουρκ. oturmak) = κάθομαι 

¹⁹ μουτλούκι (από το τουρκ. mutluk) = ευτυχία, χαρά

²⁰ τσοι = τους, τις

²¹ να μην επάν’ = να μην πάνε

²² αλάργα (από το ιταλ. al larga) = μακριά 

²³αξίδικα (από το τουρκ. aksi) = αντίθετα, διαφορετικά 

²⁴ μαβή (από το τουρκ. mavi) = γαλανή

²⁵ πατρονιά (από το τουρκ. patron) = αφεντικό

²⁶ κραλής (από το τουρκ. kral) = βασιλιάς

²⁷ μπαϊρακτάρης  (από το τουρκ. bayraktar: σημαιoφόρος) = ο πρώτος των πρώτων, ο

 

 καλύτερος

²⁸απ’ άτου δα = από εκεί

 

²⁹ Αμμούδι = το ένα από τα δύο λιμάνια της Οίας (το άλλο είναι η Αρμένη). Βρίσκεται στη

 

 δυτική πλευρά της Οίας απέναντι από τη Ρίβα της Θηρασιάς. Τα παλιά χρόνια φημιζόταν για τις «παλλάδες» (ορυχεία) και η πρόσβαση γινόταν μόνο από τους «καραβολάδες» (σκάλες λαξευμένες στον ηφαιστειογενή βράχο που θυμίζουν την πορεία που κάνει  ο «καράβολας»=σαλιγκάρι). Σήμερα είναι λιμάνι-αγκυροβόλιο μικρών σκαφών και υπάρχει πλέον σύγχρονος αυτοκινητόδρομος που το συνδέει με το χωριό. Από το Αμμούδι ξεκινάει και το ferry boat για την Θηρασιά με  τακτικά δρομολόγια.

³⁰ σκούνες = ιστιοφόρα

³¹  σακίνευε (από το τουρκ. sakin: ηρεμία) = γαλήνευε

³² γεμινιά (από το τουρκ. yemin: όρκος,τάξιμο) = τάματα

³³ γιορντάνια (από το τουρκ. gerdan: λαιμός)  = περιδέραια  

³⁴ προυσιά = φλουριά

³⁵ μουμλάρια (από το τουρκ. mumlar) = κεριά

³⁶ απού = που

³⁷ αζλάνη (από το τουρκ. aslan: λιοντάρι) = δύναμη

³⁸ κ’ αράσιντα (από το τουρκ. arasinda) = και ανάμεσα 

³⁹ Καραντενίζ (τουρκ. Karadeniz) = Μαύρη Θάλασσα

⁴⁰ μπιρ (τουρκ. bir) = ένα

⁴¹ Πάνω Μεριά = η παλιά ονομασία της Οίας επειδή βρίσκεται στην «πάνω» δηλαδή στη

 

 βόρεια πλευρά του νησιού. Μετονομάστηκε σε Οία στα τέλη του 19^ου αιώνα. Ωστόσο από

 

 τους ντόπιους χρησιμοποιείται ακόμη ο όρος «Απάνω ή Πάνω Μεριά» και Απανωμερίτες (Οιάτες)

⁴² γιάντα = γιατί

⁴³ όξω από ΄δώ = μακριά από εμάς

 

₄₄ πνιουργιασμένοι = θαλασσοπνιγμένοι



Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου Περαματάρη  λαξευμένη μέσα στην ηφαιστειογενή νησίδα της Οίας

πηγή:  Καλλ-ιστορώντας