Η νυφική φορεσιά της Σκοπέλου

Η παλιά φορεσιά της Σκοπέλου είναι μια από της σπουδαιότερες του ελληνικού χώρου λόγω τις εντυπωσιακής εμφάνισης και της ποικιλίας των φουστανιών, κοσμημάτων και άλλων εξαρτημάτων. Στο νησί υπάρχουν επτά διαφορετικές ενδυμασίες : η νυφική στολή, η καθημερινή και οι γιορτινές.


Η νυφική είναι η κυριότερη με επιρροές από τη δύση και παίρνει την οριστική της μορφή το 18ο αιώνα με πλούσιο στολισμό στο στήθος και το κεφάλι.

Άλλη επίσημη στολή της Σκοπέλου είναι η «άσπρη βόλτα». Η «μαύρη βόλτα» ήταν η στολή των παντρεμένων γυναικών για ειδικές όμως περιπτώσεις. Άλλη σκοπελίτικη στολή ήταν η «άσπρη φουστάνα» που φοριόταν σε γιορτές ή τις Κυριακές χωρίς να έχει την ίδια επισημότητα με τις άλλες.

Η καθημερινή σκοπελίτικη στολή μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: την κυριακάτικη και τη συνηθισμένη που τη φορούσαν για να κάνουν δουλειές. Τέλος η καθημερινή στολή της Γλώσσας διαφέρει αρκετά από αυτή της πόλης της Σκοπέλου και φοριέται από τις ηλικιωμένες μέχρι σήμερα.

Η αντρική φορεσιά, η «βράκα» καταργήθηκε σχετικά πολύ νωρίς στη Σκόπελο. Κύρια χαρακτηριστικά της είναι το σταυρωτό γιλέκο, η φουσκωτή μπρος και πίσω βράκα, το πολύχρωμο ζωνάρι και η «τσάκα», ένα είδος σακακιού.

Πηγή: Σκοπέλου Λαϊκός Πολιτισμός, Αδαμαντίου Σάμψων.
Σκόπελος 1995
Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου

πηγή
 
 

 Μόρκο ή βόλτα,  το νυφιάτικο και πιο επίσημο φουστάνι (φ'σταν) της Σκοπέλου, μαζί με τη στόφα, από την οποία διαφοροποιείται λόγω του κεντητού του ποδόγυρου. Ετυμολογείται από το γαλλικό "moricaux", που δηλώνει το πολύ σκούρο, μαυριδερό χρώμα. Πράγματι, τα παλιότερα φουστάνια είχαν και πολύ σκούρο καφέ χρώμα. Πρόκειται για φουστάνι αναγεννησιακού τύπου, με τιράντες, φαρδιά πτυχωτή φούστα από μαύρο ατλάζι και κεντητό φαιοπράσινο ποδόγυρο. Κάτω από το στρογγυλό άνοιγμα του στήθους ο υποτυπώδης μπούστος έχει ύψος μόλις 1,5εκ., ενώ στην πλάτη, κάτω από τις τιράντες, φτάνει τα 10εκ. Στην πίσω αριστερή πλευρά υπάρχει μικρό άσπρο κουμπάκι για το κούμπωμα της τιράντας και μπροστά, στο ύψος των ώμων, μικρή θηλιά. Εσωτερικά, ο μπούστος είναι φοδραρισμένος με υπόλευκο βαμβακερό ύφασμα. Η φούστα είναι πτυχωμένη σε αναρίθμητες πτυχές, με πλάτος μικρότερο από 1εκ. Πάνω από τον ποδόγυρο και σε ύψος 9εκ., η φούστα έχει ενισχυθεί με διπλό ύφασμα. Ο ολοκέντητος ποδόγυρος έχει ύψος 53εκ. και είναι φοδραρισμένος με αστάρι. Είναι φτιαγμένος από πέντε φύλλα (1,13-1,32μ.) τοποθετημένα οριζόντια "κόντρα" και έχει περιφέρεια 6,34μ. Το φυτικό μοτίβο του κεντήματος είναι μεγάλο, με έντονα χρώματα. Αναπαριστά γλάστα με λουλούδια, σε παραλλαγή του διακοσμητικού μοτίβου της στόφας (βλ. Α.Τ.Α. 11478). Από στυλιζαρισμένη γλάστρα με λαβές υψώνονται ημικυκλικά κλαδιά. Από αυτά φυτρώνουν δύο συμμετρικά πλαϊνά άνθη και ένα κεντρικό μεγάλο. Στα πλάγια του λουλουδιού,απεικονίζονται δύο φυγόκεντρα φυλλοφόρα κλαδιά και στην κορυφή του, τρία λουλούδια. Από τη βάση της γλάστρας ξεφυτρώνουν σχηματικά κλαδάκια. Την πολυχρωμία του κεντήματος, με πλακέ βελονιά, φτιάχνουν το έντονο χρυσοκίτρινο (γλάστρα), το φωτεινό πράσινο (κλαδιά), το βυσσινί, το ροδί και το άσπρο (λουλούδια). Τα μοτίβα είναι ανά δύο σειρές παράλληλα, έτσι που δεν μένουν ενδιάμεσα κενά και ο ποδόγυρος καλύπτεται σχεδόν ολόκληρος. Το κέντημα κάθε φύλλου γινόταν σε τελάρο πάνω στο οποίο στερεωνόταν το λεπτό χαρτί, διάτρητο από τα περιγράμματα του σχεδίου. Περνώντας τα περιγράμματα με άσπρο σαπούνι, το σχέδιο αποτυπωνόταν στο ύφασμα. Το κέντημα αναλάμβαναν ειδικές κεντήστρες ή οι γυναίκες που θα το φορούσαν. Η πτύχωση του φουστανιού, το βόλτιασμα, γίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες. Με κρεμασμένο το φουστάνι σε κρεμάστρα και ξεκινώντας από ψηλά, πρώτα στην μπροστινή και ύστερα στην πίσω όψη, επαναλάμβαναν ανά δέκα εκατοστά την ίδια διαδικασία: τρύπωναν πατώντας τη βελόνα ανά δύο εκατοστά, σούρωναν το τρύπωμα και πλισάριζαν βρέχοντας τα δάχτυλά τους σε διάλυμα κόλλας. Όταν ολοκλήρωναν το τρύπωμα και το πλισάρισμα άφηναν το φουστάνι να στεγνώσει. Τυλιγμένο σε σεντόνι, το φουστάνι έμενε τρυπωμένο ώσπου να φορεθεί.

πηγή