Ο ξεχασμένος κυπριακός παραδοσιακός κωνικός σκούφoς

Κοιτάξτε καλά αυτό τον σκούφο γιατί πιθανότατα δεν θα τον έχετε ξαναδεί και μάλλον δεν πρόκειται να τον ξαναδείτε πουθενά αλλού. Δεν είναι ούτε από το Πακιστάν, ούτε από τις Ινδίες, ούτε από το Αφγανιστάν, αλλά ούτε και από το Ομάν. Ο κωνικός αυτός σκούφος είναι ατόφιος κυπριακός, και τον φορούσαν οι Κύπριοι άνδρες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Επιβίωσε μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα στην απομονωμένη χερσόνησο της Καρπασίας και σε ορισμένες άλλες παρόμοιες περιοχές, αλλά πριν την έλευση των Οθωμανών στο νησί, η χρήση του ήταν ευρέως διαδεδομένη σε όλη την Κύπρο. Με την κάθοδο των Οθωμανών, οι Κύπριοι άρχισαν σίγα σιγά, πρώτα στις πόλεις και μετά στα χωριά, να τον αντικαθιστούν με το κόκκινο φέσι. Με την πάροδο των αιώνων, το φέσι έγινε ένα αναπόσπαστο μέρος της ανδρικής κυπριακής ενδυμασίας, τόσο των Ελλήνων όσο και των Τούρκων, καθώς ο κυπριακός σκούφος παραμερίστηκε. Στις αρχές του 20ού αιώνα τον βρίσκουμε να διατηρείται παράλληλα με το φέσι μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές του νησιού, και ιδιαίτερα στο Καρπάσι. Η ύπαρξη του στις μέρες μας έχει λησμονηθεί εντελώς και σχεδόν κανένας δεν θα τον αναγνωρίσει, πόσο μάλλον να τον φορέσει ως μέρος της ανδρικής κυπριακής ενδυμασίας.

Ο κυπριακός, και πιο συγκεκριμένα, ο καρπασίτικος κωνικός σκούφος κατασκευάζεται από άσπρο χασέ και είναι φοδραρισμένος με άσπρο βαμβακερό ύφασμα. Τα δύο υφάσματα είναι ραμμένα μεταξύ τους με τη βελόνα, έτσι ώστε στην κορυφή να σχηματίζονται πυκνοί ομόκεντροι κύκλοι με γαζί καμωμένο στο χέρι. Γύρω από το κομμάτι της κορυφής είναι ραμμένη σουρωτά μια λωρίδα υφάσματος, με τρόπο ώστε να σχηματίζονται σε όλη την επιφάνεια επάλληλες τεθλασμένες γραμμές που διακόπτονται από πράσινες και κόκκινες πετρού(δ)ες ραμμένες σε κατακόρυφες σειρές. Στο κάτω μέρος κέντημα σε τρυπητή βελονιά καλύπτει τα τριγωνικά τμήματα που δημιουργούνται μεταξύ των τεθλασμένων γραμμών με περαστές χάντρες.

Η πιο πάνω φωτογραφία που πάρθηκε στα τέλη του 19ού αιώνα απεικονίζει δύο Καρπασίτες να φορούν τον πανάρχαιο κυπριακό κωνικό σκούφο, που φαίνεται να μην χωράει όλο το κεφάλι τους, πάνω από τα άφθονα και μακριά τους μαλλιά. Πιθανόν να μην γνώριζαν τότε ότι επρόκειτο να ήταν και η τελευταία γενιά που θα τον χρησιμοποιούσε.

Κυπριακό άγαλμα του 5ού αιώνα π.Χ. που παριστάνει Κύπριο με κωνικό σκούφο. Τον ίδιο σκούφο τον βρίσκουμε σε αγάλματα και αγαλματίδια με ανδρικές μορφές χιλιάδων ετών. Ο κυπριακός κωνικός σκούφος μάλλον θα έχει την προέλευσή του από την Φρυγία.

Θα είναι πολλοί από εμάς που θα έχουν αναρωτηθεί τί είδους σκούφου είναι αυτός ο παράξενος, μυτερός στην κορυφή, σκούφος που φοράει ο Κύπριος Άγιος Σπυρίδωνας στο κεφάλι του. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι ελάχιστοι από εμάς σκεφτήκαμε ότι είναι ο κυπριακός κωνικός σκούφος. Και πως να το σκεφτούμε, αφού δεν γνωρίζαμε για την ύπαρξή του. Να όμως τώρα που το μάθαμε.