Του Αγίου Γεωργίου στη Σαντορίνη

Από τον Άγιο Γεώργη τον Απανωμερίτη, στον  Άγιο Γεώργιο τον φτωχό, και από τον Άγιο Γεώργιο τον Ξεχρεωτή στον Άγιο Γεώργιο το Θαλασσίτη

Ιδιαίτερη τιμή και στον Άγιο Γεώργιο γίνεται στη Σαντορίνη. Από την Απάνω Μεριά και την εικόνα με τις σημαίες μέχρι και το θαύμα του Αγίου στο Σκάρο, μέχρι και τον Άγιο Γεώργιο το Θαλασσίτη….. Μικρές σταχυολογήσεις λοιπόν από παλαιότερες αναρτήσεις και όχι μόνο: 

Άγιος Γεώργιος Οίας

Η μεγαλοπρεπής εκκλησία του Αγ.Γεωργίου είναι ο δεύτερος ενοριακός ναός της Οίας μετά τον Καθεδρικό ναό "Παναγία Πλατσανή (Ακάθιστος Ύμνος)".

Είναι πολιούχος άγιος του χωριού και δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα επικρατέστερα αντρικά ονόματα στην Οία είναι Γιώργος και Τζώρτζης προς τιμή του Αγίου!

Το πανηγύρι γίνεται ανήμερα της εορτής του μετά το τέλος της πανηγυρικής θείας λειτουργίας και είναι ένα από μεγαλύτερα παραδοσιακά πανηγύρια της Οίας με πολύ φαγητό και κρασί. 

Την παραμονή της εορτής το απόγευμα, ομάδα από άνδρες του χωριού, παίρνουν τα δύο λάβαρα της εκκλησίας: α) την ελληνική σημαία με αποτυπωμένη πάνω τη μορφή του Αγίου και β) τη σημαία του συλλόγου Οιατών εν Αθήναις «Αγ.Γεώργιος» και με την συνοδεία νησιώτικων οργάνων να παίζουν σαντορινιούς σκοπούς, καταλήγουν στη κεντρική πλατεία. Εκεί τους περιμένει συγκεντρωμένος ο κόσμος με τον ιερέα και τους ψαλτάδες. Ουσιαστικά «το γκράξιμο της σημαίας του Αγίου» όπως το αποκαλούν οι Απανωμερίτες πρόκειται μια μορφή "καλέσματος". Οι καμπάνες της Πλατσανής χτυπούν ασταμάτητα καθώς πλησιάζουν οι σημαίες ενώ τα βαρελότα πέφτουν …με το τσουβάλι!! Αφού φτάσουν στην πλατεία, παραμένουν εκεί για ένα 5λεπτο και ξεκινάνε πάλι αυτή τη φορά όλοι μαζί με πομπή προς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου για να γίνει ο καθιερωμένος εσπερινός. Της πομπής προπορεύονται τα βιολιά, πίσω ακολουθεί ο παπάς με τους ψαλτάδες, οι σημαίες και τελευταίος ο κόσμος. Μετά το τέλος του εσπερινού, σερβίρονται γλυκά και αναψυκτικά, για "συχώριο" των Γιώργων που έχουν φύγει από τη ζωή.

Την επόμενη μέρα, ανήμερα της εορτής, μετά το τέλος της θείας λειτουργίας και αφού ολοκληρωθεί η λιτανεία της εικόνας του Αγίου στα στενά του χωριού, μεταφέρεται στο "πανηγυρόσπιτο" (ειδικό δωμάτιο όπου σερβίρεται το φαγητό), γίνεται δέηση για να "το ευλογήσει ο Άγιος" και αρχίζει να σερβίρεται στους παρευρισκόμενους. Το γλέντι κρατάει μέχρι αργά το απόγευμα.

Να πούμε ότι η προετοιμασία για το πανηγύρι, αρχίζει από μέρες πριν και συμμετέχει σχεδόν όλοι εθελοντικά, άλλοι στο καθάρισμα της εκκλησίας και άλλοι στην προετοιμασία του φαγητού.

Οι Απανωμερίτες ευλάβονται πολύ τον Αγ.Γεώργιο για αυτό εκτός από τον μεγάλο ενοριακό ναό, υπάρχουν σε όλους τους οικισμούς της Οίας διάσπαρτα μικρά εξωκλήσια αφιερωμένα στο όνομα του.Οι 3 σημαίες που κρατούν είναι:1) η ελληνική σημαία με αποτυπωμένη πάνω τη μορφή του Αγίου2) η σημαία του συλλόγου Οιατών 3) η παλιά σημαία της ακτοπλοίας του Λουκά Νομικού (γιατί ο Νομικός είχε χτίσει τον Άγιο Γεώργιο και είχε ιδρύσει και το σύλλογο των Οιατων...ο γέρο-Νομικός λέμε, ο πατέρας του Λουκά, ο Νίκος!!!..τον έχουν και άγαλμα στο προαύλιο της εκκλησίας)

Άγιος Γεώργης ο Ξεχρεωτής 

Πριν από 150 χρόνια υπήρχε ένας καλλιεργητής από το Ημεροβίγλι, ο οποίος είχε δανεισθεί από τα "αφεντικά τους" και επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρέη του, διότη την χρονιά εκείνη το νησί είχε μια φοβερή ανομβρία και οι σοδιές είχαν πρόβλημα. Εκτός των άλλων τα πολλά μέλη της οικογένειάς του, άρα και τα πολλά έξοδα, τον είχαν οδηγήσει στο να κινδυνεύει να χάσει τα χωράφια του και τα αμπέλια του. 

Όλη τη νύχτα σκεφτότανε, μα είδε πως τπτ δεν μπορούσε να τον σώσει. Την άλλη  μέρα ξεκίνησε με την "πετσέτα του" ( το σημερινό δεκατιανό του....) για τα χωράφια του. Περνούσε απ έξω από τον Άγιο Γεώργη και λέει : " Ας έμπω να πω του Αγίου τι μου συμβαίνει ίσως εκείνος με βοηθήσει."

Πράγματι μπήκε, άναψε το καντήλι και προσευχήθηκε στον Άγιο, τάζοντας οτι άμα του κάνει το θαύμα και σώσει τα αμπέλια του και θα κάνει στη γιορτή του την "Πανήγυρη" με κρέας και πατάτες.  Μα δεν ηπρόκαμε να κάμει λίγα βήματα και άρχισε να βρέχει ασταμάτητα για πολλές ημέρες. Οπότε σώθηκε η σοδειά του και κατάφερε να ξεχρεώσει τα χρωστούμενά του. Απ αυτό το περιστατικό ο Άγιος Γεώργης ονομάζεται " Ξεχρεωτής"

Στο νησί αξιοσημείωτη μπορεί να θεωρηθεί η σύνδεση του Αγιου Γεωργίου με τα ξόρκια. Στο Εμπορείο λένε: « Αη Γιώργη Καβαλάρη, με σπαθί και με κοντάρι, δος μου το κλειδάκι σου, ν ανοίξω το ματάκι μου, να δω τι έχει μέσα κριθάρι ή σιτάρι ή μαργαριτάρι» ( Γεώργιος Βενετσάνος: Λαογραφικά Σαντορίνης, ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ τόμος Β)

Ο Μάρκος Αβ. Ρούσσος ( Σαντορίνη Ήθη Έθιμα και Παραδόσεις) καταγράφει ένα είδος από τις ρίμες προς τιμή του Αη Γιώργη:

«Άγιε μου Γιώργη ξακουστέ και αφέντη καβαλλάρη,
αρματωμένος με σπαθί και με αργυρό κοντάρι.
Θεριό είναι στον τόπο μας σ ένα βαθύ πηγάδι,
ανθρώπους το ταϊζανε κάθε πρωϊ και βράδυ.
Μια μέρα δεν του δώσανε άνθρωπο να δειπνήσει,
Σταλιά νερό δεν άφησε τη χώρα να δροσίσει.
Ας βάλουμε τα μπουλετιά, κι ότινος μέλλει ας πέσει,
Να πάει το παιδάκι του του λιονταριου πεσκέσι.
Τα μπουλετιά ηπέσανε σε μια βασιλοπούλα,
Όπου την είχε ο βασιλιάς μόνη κι αμοναχούλα.
Ο βασιλιάς σαν τ’ άκουσε, αυτό το λόγο είπε:
«πάρτε το βασίλειοο και το παιδί μου αφήστε»
Μα ολαος σαν τοκουσε τρέχει στον βασιλέα:
«δεν φήνεις το παιδάκι σου σε παίρνουμε εσένα».
- Επάρετο κι αμέτετο και ντύσετε το νύφη,
κι άμετετε το του λιονταριού γλυκά να το μασήσει.
Κι άμετετε και στο χρυσοχό να κάμει αλυσίδα,
Να πάτε να το δέσετε στου πηγαδιού τα χείλια.
Κι όταν το πηγαίνανε, όλα τα δέντρα σειόταν,
Και τα πουλάκια στις κορφές πικρά εκελαδούσαν.
Καιόταν την εκρεμούσανε όλα ταόρη τρέμαν,
Κι η κόρη Πάντα έλεγε: « Αλοίμονο σε μένα».
Ξένος κι αγνώριστος περνά τηνκόρη εχαιρέτα,
Κι η κόρη τα αποκρίνεται κι η κόρη του μιλάει.
«Τράβηξε ξένε από δω, τραβήξου παραπέρα,
Γιατί θα βγει το θεριοό να φάει εσέ και μένα

- Στρώσε τα γονατίκια σου για να ακουμπήσω επάνω,
- Κι όταν θα βγει το θεριό, σκούντα με σήκω, επάνω..
Σήκω Ξένε να χαρείς και το νερό αφρίζει,
Κι ο άγριος ο λέντας τα δόντια ακονίζει.
Δράκυ της έπεσε ευθύς, επάν στο μάγουλό του,
Σηκώνεται ανατολικά, και κάνει το σταυρό του.,
Και βγάζει το σπαθάκι του και κόβει το λαιμό του.

Πάλι ξαναδευτέρωσε την παίρνει μές στο στόμα,
Μεγάλη τάραξη έγινε σε όλο της το σώμα.

Πες μου Ξένε να χαρείς πως λένε τ’ όνομά σου;
Κι εγώ θα κάνω χάρισμα διπλό στο θέλημά σου.

Γιώργης στρατιώτης λέγομαι, απ την Καπαδοκία,
Κι αν θέλεις να κάμεις χάρισμα, κτίσε μια εκκλησία,
Και πιάσε και ζωγράφισε Χριστό και Παναγία,
Κι από μεριά της Παναγιάς γράψε ένα καβαλάρη,
Αρματωμένο με σπαθί και μ αργυρό κοντάρι.

Ξένε μου όταν κοιμόσουνα περνά μια περιστέρα,
Που κράτα Τίμιο Σταυρό εις τη δεξά τη χέρα,
Στον Άγιο πάλιέγραφε, ζήτω μου ευλαβεία:
«Αγιε Γιώργη που γλύτωσες την κοπελιά την εμοναχορη»|

Αλλή μία ρίμα του Αη Γιώργη μέσα από το αρχείο της λαογράφου - ερευνήτριας Στέλλας Κοντογιάννη

Ρίμα του Αη Γιώργη, (από: Καλλιόπη Νομικού)

«Ένα θεριό στον τόπο μας
σ’ ένα βαθύ πηγάδι
ανθρώπους το ταϊζανε
κάθε πρωί και βράδυ
μια μέρα δε ντου δώσανε
άνθρωπο να δειπνίσει
σταλιά νερό δεν ήφησε
τη χώρα να δροσίσει
να βάλουμε τα μπουλεθιά
να δούμε τίνος πέφτει
να πάμε τ’ άγριου θεριού
ένα παιδί πεστστσέσι
τα μπουλεθιά ηπέσανε
εις τη βασιλιοπούλα
οπού την είχε ο βασιλιάς
μόνια κι αμοναχούλα
ο βασιλιάς ως τόκουσε
πολύ του βαροφάνη
πάρτε το βίο μου όλο
και το παιδί μου αφήστε
εάν δε θες με το καλό
σε παίρνομε κι εσένα
κι αμέσως την επήγανε
πλησίον εις το πηγάδι
…………………
κι ο Αης Γιώργης ήρχουντα
στον κάμπο ο καβαλάρης
- Φύε μου ξένε απ’ εδώ
ξένε μου απ’ τα ξένα
για θάρθει τ’ άγριο θεριό
να φάει εμέ κι εσένα.
Πλώσε το ποδαράκι σου
απάνω ν’ ακουμπήσω
κι αν έρθει τ’ άγριο θεριό
σκούντα με να ξυπνήσω.
Τρέμαν τα όρη τρέμανε
και το θεριό ηρχούντας
κι η κόρη πάντα έλεγε
- Αλλοίμονο σε μένα.
Τα δάκρυά της πέφτανε
απά στον Άη Γιώργη.
κι ο Άης Γιώργης ξύπνησε
με όλη του την τόλμη.
Γυρίζει ανατολικά
και κάνει το σταυρό ντου.
Μια κονταρκιά του έδωσε
του ‘κοψε το λαιμό ντου.
Πάλι ξαναδευτέρωσε
τη ντρώει μες το στόμα.
Μεγάλη αναταραχή έγινε
στις πέτρες και στο χώμα.
Πες μου ξένε το μέρος σου
πες μου και τ’ όνομά σου.
Να πω εις το πατέρα μου
να κάμει θέλημά σου.
Ο Άης Γιώργης λέγομαι
απ’ τη Μακεδονία
κι αν έχεις ευχαρίστηση
χτίσε μιαν εκκλησία."

Ο Μεγαλοχωριανός λαογράφος Οινολόγος στο βιβλίο του " Λαογραφικά Σαντορίνης - Παραδόσεις" αναφέρει την Ιστορία τ Άη Γιώργη της Λαγκαδιώτισσας στον Πύργο.: "Εκεί υπάρχει μια εικόνα που παριστάνει τον Άγιο καβαλλάρη, να σκοτώνει το δράκο και από πίσω να είναι ένα παιδί. Αυτό είναι ντυμένο σαν τουρκάκι.. Η παράδοση λέει ότι στα χρόνια τση σκλαβιάς μια μητέρα ξαφνικά έχασε το παιδί τζη. Άφού ήψαξε παντού κατάφυγε στον Άη Γιώργη που ήτανε στη γειτονιά τζη. Κάθε μέρα η καμένη ημπροσεύχουνταν στον Άγιο να τση φέρει το παιδί της. Ίσαμε που ο Άη Γιώργης τη λυπήθηκε και ηποοφάσισε να τση το πάει. Ανήμερα λοιπός, τ Άη Γιώργιου, εκειδά που ηλουτρουούσανε ήκουσε ο κόσμος χλοπατα τ αλόγου. Βγαίνουν ίξω και τι να δουν το χαμένο παιδί της κερα Θολοϊνης. και να βαστά στα χέρια του ένα κανάτι και μια νυφτομαντήλα. Περίεργος ο κόσμος των ρώτησε πως βρέθηκε ξανα εδώ: Μια μέρα που ήπαιζα στην αυλή λέει το παιδί μου ρθε στο νου να μην βγω όξω στο δρόμο. Εκείνη την ώρα περνούσανε κάτι αράπηδες , μ αρπούνε, και μονομιας μου βουλώνουν το στόμα μου και φορθωθηκε ένας από αυτούς και με πάει στο καϊκι. Έπειτα μ αφήσανε σε έναν αγριάνθρωπο, όποοιος ήθελε συνέχεια να τον βοηθάω να πλένεται... Εγώ όμως έκλαιγα και παρακολούσα τον Αη Γιώργη που είναι στο Λαγκάδι ( Λαγκαδιώτισσα), να με πάρει απο εκει. Μια μέρα εμφανίστηκε μπροστά μου ο Άγιος και μου λέει:- Καλλίκεψε τ άλογο.... -Δεν ξέρω κι εγώ πως τα κατάφερα και τελικά το καλλίκεψα και μ έφερε ως εδώ  ….Η εικόνα του Αγίου υπάρχει ακόμα στο Ναό!

Άγιος Γεώργιος Μεγαλοχωρίου

(Αφιερωμένο στον αδερφό " Πρόδρομο"),

Γράφει η Γουλιελμία Συρίγου Μονιούδη στο βιβλίο της " Η Σαντορίνη μου"

[....] ανεβαίνοντας τα λιθόκτιστα σκαλοπάθια του, μοσχοβολούσε το αλισμαρί, που ήτανε σκορπισμένο κι από την ορθάνοιχτη θύρα του αντηχούσαν οι αναστάσιμοι ύμνοι που έψαλλαν οι χωριανοί ψαλτάδες ( αιωνία τους η μνήμη): Αντώνης Σιγάλας - Πέρακας, Γουλιέλμος Αργυρός, Ευάγγελος Νομικός- Μπαχάς, Γιώργης Σιγάλας -Μπαλής, κι από κοντά το Νικολέττι του Καφούρου - Χλαπί, βαστούσε πάντα το ίσο πιστη στην οικογενειακή παράρδοση της.

Ασάλευτοι οι αιώνες μέσα στη δίκλιτη καμαρόσκεπη εκκλησιά. το Μελιχρό φως των κεριών στο πολυέλαιο και στα μανουάλια τρεμόπαιζε αναδεύοντας την πανάρχαιη ιστορία της. Έξω στον Αυλόγυρο οι χωριανοί, μελίσσι, αφού το εκκλησιδάκι χωρούσε ίσα με είκοσι νομάτους. Τους φευγάτους εκείνους συγχωριανούς όσους θυμάμαι θα μνημονεύσω που για το συγχώριο τους οι καλοσυνάτες Μεγαλοχωριανές θυατέρες προσφέρουν κονιάκ, και γλεούδια: Τζώρτζη Σαλίβερο- Μπατζάνη, Γιώργη Νομικό ( Αούστριας), Γιώργη Γιακουμέλη, Γιώργη Αλιφραγκή - Μαρκούτσο, Γιώργη Δαμασκηνό - Φούρναρη....[...]

Άγιος Γεώργιος ο Σφουγγατάς (Κοντοχώρι) 

Αη- Γιώργης ο Σφουγγατάς, μια ερμηνεία για το προσωνύμιο: «Ένα παιδί για να ευχαριστήσει τον άγιο για τη βοήθεια που του είχε δώσει, του χάρισε ένα σφουγγάτο. Κάποιοι ναυτικοί, οδηγημένοι από το φως του αγίου Γεωργίου βγήκαν στη στεριά και για να ευχαριστήσουν τον άγιο πήγαν να του ανάψουν κερί. Βρήκαν το σφουγγάτο και το έφαγαν. Η πόρτα της εκκλησίας δεν άνοιγε όμως. Κατάλαβαν πως ήταν για το σφουγγάτο, πλήρωσαν και τότε η πόρτα άνοιξε. Και τότε είπαν: Καλό ήταν το σφουγγάτο σου Αη- Γιώργη μου, αλλά ακριβό». («Θρησκευτικός Τουρισμός, η περίπτωση της σαντορίνης», πτυχιακή εργασία Μαρία Καραμολέγκου, Μιχαλακάκου Σταυρούλα, επιβλέπων Καθηγητής Τερζάκης δημήτριος, Τει Κρήτης).

 

Αγιος Γεώργιος το Κατιφιό

Η Εκκλησία του Αϊ Γιώργη στον Πύργο Σαντορίνης λέγεται ότι κτίσθηκε το 1754.

Την ονομασία κατιφιό το πήρε σίγουρα από το σπήλαιο το οποίο βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία. Ιδιοκτήτης της είναι η Μάρθα Καταβάτη Κουτσογιαννοπούλου από τον Πύργο Καλλίστης κόρη του Γεωργίου Καταβάτη από όπου και την κληρονόμησε.    Η εικόνα του ναού φυλάσσεται στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στον Πύργο και μόνον την ημέρα που γιορτάζει ο Άγιος 23 Απριλίου και πάντα μετά το Πάσχα παίρνει την θέση της μέσα στο ξωκλήσι. Λέγεται επίσης ότι έχει κάνει θαύματα.
Όπως μου εξιστόρησε ο κος Γιώργος Καταβάτης ο παππούς του του μίλησε κάποτε για ένα Καΐκι φορτωμένο με ασβέστη που προσέγγιζε το νησί μέσα σε σφοδρή θαλασσοταραχή, και κινδύνευε να καεί (λόγω του φορτίου) καίγοντας μαζί και το πλήρωμα. Ο Καπετάνιος Σαντορινιός στην καταγωγή ο Απόστολος Μουσούρης βλέποντας μπροστά από την πρύμνη του καϊκιού το ξωκλήσι του Αγίου προσευχήθηκε στην χάρη του να γαληνέψει η θάλασσα για να φτάσουν σώοι στο νησί. Έτσι και έγινε. Ο ίδιος και η μετέπειτα φαμίλια του την ημέρα της γιορτής του Αγίου ακόμα και σήμερα επισκέπτονται την εκκλησία και συμμετέχουν στην  πανήγυρη .
Η λαογραφία αναφέρεται, όσον αφορά το Σπήλαιο του Κατιφιού ,ή κατεφιού ,ή βασίλειο σε θρύλους.Λέγεται ότι ένας βασιλιάς θέλοντας να τιμωρήσει την κόρη του την έβαλε σε ένα πλοίο για να την εξορίσει μακριά. Ενώ ταξίδευαν και βρίσκονταν έξω από το Καμάρι η βασιλοπούλα παρακάλεσε τον καπετάνιο να την αφήσει ελεύθερη εφ’ όσον του υποσχέθηκε ότι θα κρυφτεί και κανένας δεν θα μάθει που βρίσκεται. Έτσι και έγινε . Την αποβίβασαν στο Καμάρι και η πριγκίπισσα βλέποντας το εκκλησάκι του Άι Γιώργη στο απρόσιτο σημείο που βρισκόταν αποφάσισε να πάει να κρυφτεί εκεί. Εκεί συνάντησε ένα καλόγερο του οποίου του εξήγησε τι της είχε συμβεί και τον παρακάλεσε να την κρύψει κάπου που κανείς δεν πρόκειται να την ανακαλύψει. Ο καλόγερος λοιπόν της έδειξε το σπήλαιο της εξήγησε ότι είναι απρόσιτο ότι δεν θα ήταν δυνατόν να κατεβαίνει από εκεί και ότι θα έπρεπε να ανεβάζει με καλάθι τις τροφές που αυτός θα τις έφερνε .Έτσι και έγινε ώσπου μια μέρα μετανιωμένος ο Βασιλιάς ψάχνοντας την κόρη του έφτασε εκεί όπου και την βρήκε και την πήρε πίσω στο βασίλειό του.
Άλλοι λένε ότι ήταν τόπος τιμωρίας μιας άπιστης βασίλισσας.
Η λέξη κατιφιό σημαίνει καταφύγιο ή κατίφια μέρος που δεν το βλέπει ο ήλιος και βασίλειο γιατί έμεινε εκεί η βασιλοπούλα.Πολλοί πιστεύουν ότι η είσοδος του σπηλαίου χτίστηκε για να κρύβονται οι κάτοικοι της περιοχής από τους πειρατές και έτσι δικαιολογείται και η ύπαρξη των τριών οπών που είναι σαν πολεμίστρες στον τοίχο που κλείνει την είσοδο του σπηλαίου.Το σπήλαιο Κατηφιό το συνδέουν επίσης με το «Βασίλειο» όπως ονομάζουν την Αρχαία Πόλη της Θήρας. Το σπήλαιο είναι μικρό σε μέγεθος και το σπηλαιολογικό του ενδιαφέρον του είναι ακριβώς η διάνοιξή του σε ασβεστόλιθο ενώ ο κύριος όγκος του ασβεστόλιθου της Θήρας έχει καλυφθεί από τα υλικά του ηφαιστείου. Η είσοδός του έχει άνοιγμα 4,5 μ και ύψος 8 μ. Την είσοδο κλείνει τοίχος που σώζεται προς τα αριστερά 3 μ. , έχει ύψος 3,5 και πάχος 1μ. Στην βάση του σχηματίζεται καμάρα και στερεώνεται σε ογκόλιθο. Σώζονται τρείς τρύπες στον τοίχο που φαίνεται ότι χρησίμευαν για πολεμίστρες. Όλη η είσοδος του σπηλαίου ήταν κτισμένη . Εξωτερικά επικοινωνούσαν με ξύλινη σκάλα που την τοποθετούσαν στην καμάρα και την κατέβαζαν από το σπήλαιο. Το μήκος του είναι 12 μ. και κλείνει σε γωνία. Το ύψος του της εισόδου είναι 8 μ., στο κέντρο 4μ. και στο τέλος 2,2μ. Το κατ’ ευθείαν γραμμή μήκος του 12μ. το δε μεγαλύτερο ύψος της οροφής του 8 μ. και έχει διαφορά δαπέδου από την είσοδο 1,2μ. βάθος στο τέλος του σπηλαίου. Το κτίσιμο του τοίχου στην είσοδο είναι μεσαιωνικό.
Τα λεπτομερή στοιχεία για το σπήλαιο τα ξεσήκωσα από παλαιότερη αναφορά του Ι. Ιωάννου ο οποίος το 1970 ηγήθηκε ομάδας σπηλαιολόγων και μελέτησε το σπήλαιο με συνεργάτες τους Θ. Πίτσιο, Α. Αρώνη, Α. Οικονομάκη και με την συμμετοχή επίσης & η Α. Πετροχείλου.Σίγουρα ο ΄Αϊ Γιώργης και το σπήλαιο του κατεφιού χρειάζονται περισσότερα λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία για να ολοκληρωθεί αυτή η μικρή αναφορά στα δύο αυτά όμορφα ,απρόσιτα και παραμελημένα όσων αφορά την αισθητική άποψη του τοπίου από την πολιτεία, μνημεία.
Η επιστροφή στο χωριό είναι πιο εύκολη εφ’ όσον έχεις πλέον συνηθίσει το ύψος και στο μυαλό σου δεν τριγυρνούν άσχημες σκέψεις παρά μόνο το μυστήριο που ξεδιπλώνεται μέσα από την λαογραφία. Υπάρχει και άλλο μονοπάτι 50 μ. περίπου αριστερά μετά τον Άϊ Γιώργη που σε οδηγεί επάνω στον Προφήτη Ηλία. Μου φάνηκε δύσβατο και δεν νομίζω ότι παρέχει καμία ασφάλεια.
Εγώ πάντως επέστρεψα από κει που ήρθα για σιγουριά και για να συναντήσω τον κο Γ. Καταβάτη και την κόρη του Μάρθα οι οποίοι με βοήθησαν πολύ για να μαζέψω αυτό το λίγο αλλά πολύτιμο υλικό. Τους ευχαριστώ πολύ.

Παλαιά Μονή Αγίου Γεωργίου Πύργος

῞Αγιος Γεώργιος

Πρόκειται γιά μονόκλιτη βασιλική, πού ἐφάπτεται μέ τή βόρεια πλευρά τοῦ ναοῦ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Κτίσθηκε ἀπό τόν ἱεροδιάκονο Παρθένιο Σιγάλα καί ἀφιερώθηκε στή Μονή τό 1725. Σύμφωνα μέ τό σχετικό ἀφιερωτικό γράμμα ἔπρεπε νά τελοῦνται «τρεῖς λειτουργίαι τὴν ἑβδομάδα καὶ νὰ ἔχῃ ἐφημέριον διαρκῶς». Μεταξύ τῶν ἄλλων ὑποχρεώσεων, πού ἀναλάμβανε ἡ Μονή ἔναντι τοῦ μετοχίου ἦταν «νὰ ἀνάπτεται ἀκοίμητος κανδήλα ἐμπρὸς τῆς Εἰκόνος, νὰ καίεται μία λαμπὰς κατὰ τὰς καθ’ ἑβδομάδα γενομένας παρακλήσεις, τὴν Παρασκευὴν ἢ Κυριακὴν ἑσπέρας ὑπὸ τοῦ ἐφημερεύοντος ἱερέως...». Τούς ὅρους αὐτούς ἐκπλήρωσε ἡ Μονή μέχρι τό 1935. ᾿Από τό 1735 ἕως τό 1830 λειτούργησε ὡς γυναικεῖο μοναστήρι (σώζεται κτηριακό συγκρότημα μέ κελιά). Σύμφωνα μέ τό σχετικό ἐπισκοπικό Γράμμα τοῦ Ζαχαρία Γύζη (8 Φεβρουαρίου 1735), οἱ κάτοικοι τοῦ Πύργου ἀποφάσισαν «νὰ κτίσουν σεβάσμιον μοναστήριον μὲ ἔξοδα τῶν χριστιανῶν... εἰς τὸ ὄνομα τοῦ ῾Αγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου». Τό μοναστήρι ἦταν κοινόβιο, μέ ἐντολή ὥστε «αἱ καλογραῖαι νὰ μὴν ἠμποροῦν νὰ εὐγαίνουν ἔξω ἀπὸ τὴν πόρταν, μήτε ἄλλος τινὰς νὰ ἐμβαίνῃ μέσα, οὔτε ἡγούμενος, οὔτε ἱερομόναχος, οὔτε λαϊκός, οὔτε γυναῖκα, οὔτε παιδί, οὔτε αὐτὸς ὁ ἀρχιερεύς, πάρεξ διὰ μεγάλην ἀνάγκην».῾Η λειτουργία τῆς Μονῆς σταμάτησε τό 1839, ὅταν διαλύθηκε ἐξαιτίας τοῦ ᾿Οθωνικοῦ διατάγματος ἀρ. 30. Οἱ μοναχές ἐγκαταβίωσαν στή μονή τοῦ ῾Αγίου Νικολάου, λίγο ἔξω ἀπό τά Φηρά. Μέ τούς σεισμούς τοῦ 1856 τό ἐναπομείναν μοναστηριακό συγκρότημα κατέστη σχεδόν ἀκατοίκητο, ἐνῶ οἱ σεισμοί τοῦ 1956 ἐπέφεραν ἐπιπλέον καταστροφές.

Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Γεωργίου Θαλασσίτη 

Βρίσκεται στήν περιοχή τοῦ ᾿Εμπορείου, μεταξύ Περίσσας καί ᾿Εξωμύτη, κοντά στή θάλασσα. ᾿Αρχικά βρισκόταν μέσα σέ ἕναν μικρό ἀμπελώνα τῆς Μονῆς. ᾿Αργότερα, μέ αἴτηση τῶν κατοίκων τοῦ ᾿Εμπορείου, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, δόθηκε ἄδεια νά χρησιμοποιηθεῖ ἕνα μέρος τοῦ ἀμπελώνα ὥστε νά ἐπεκταθεῖ ὁ ναός καί νά μείνει ἐφεξῆς ἀνεξάρτητος. ῎Εγινε λοιπόν ἡ ἐπέκταση, μέ ἕναν πλέον τρισυπόστατο ναό μέ τροῦλο, μέ κυκλοειδῆ αὐλή, μέ δύο τραπεζαρίες (μεγάλη καί μικρή), μέ μαγειρεῖο καί δεξαμενή. ῎Εχει κωδωνοστάσιο πρός τό ἄκρο τῆς αὐλῆς, τό ὁποῖο ἀνακαινίσθηκε, λόγω τοῦ κινδύνου κατάρρευσης τοῦ παλαιοῦ ἀπό τό σεισμό τοῦ 1956. Γύρω στό 1970 ἀνακαινίσθηκαν καί τά δύο πλάγια κλίτη καί μετατράπηκαν σέ παρεκκλήσια (νότιο· ἅγιος ᾿Ελευθέριος, βόρειο· εὐαγγελιστής Μάρκος), ὅλα τά ἱερά σκεύη, καθώς καί ξυλόγλυπτο ἐπίχρυσο τέμπλο.῞Ολα ἔγιναν μέ τήν συνδρομή τῶν κατοίκων τοῦ ᾿Εμπορείου, ἰδιαιτέρως ἐκείνων πού ἔμεναν στή Ρωσία, μέ τήν ἀκάματη φροντίδα καί ἐπιστασία τοῦ Νικολάου Μαυρομμάτη, ὁ ὁποῖος ἔφερε ἀπό τήν Ρωσία εἰκόνες, σκεύη καί ἄμφια. Σήμερα, μετά ἀπό τή φροντίδα τῆς ἀδελφότητας τοῦ Προφήτη ᾿Ηλία, ἡ ἐκκλησία συντηρήθηκε καί ἀναπαλαιώθηκε ἐκ νέου, κτίστηκαν κελλιά και βοηθητικοί χώροι και ὁ Ἅγιος Γεώργιος λειτουργεῖ ἀπό τό 2005 ὡς γυναικεῖο ἠσυχαστήριο (2 μοναχές). 

 Πηγή: thesvitis